به گزارش پایگاه خبری و رسانهای حوزه علمیه خواهران، سیده زهرا رضایی المشیری، کتابخوان برتر مدرسه فاطمه الزهراسلام الله علیها ، در نشست (نقد کتاب، شرح الف خمیده) در جمع طلاب و اساتید که در مدرسه علمیه فاطمه الزهرا(سلام الله علیها) قائمشهر برگزار شد بیان کرد: «شرحِ الفِ خمیده» اثر لیلا مهدوی، این کتاب با روایتی مستند و ادبی به شرححال زندگی حضرت فاطمه زهرا(س) میپردازد و در عین حال از منظر پژوهشی نیازمند بازنگری است.خانم لیلا مهدوی، نویسندهی کتاب شرحِ الفِ خمیده، پیشتر رمان، نشانِ حسن، را نگاشتهاند و در گفتوگویی عنوان کردهاند که به ادبیات آیینی علاقهمند هستند.
رضایی بیان کرد: در ابتدا قرار بود کتاب با محوریت موضوع فدک نوشته شود، اما به دلیل کمبود منابع و اطلاعات کافی در این زمینه، نویسنده تحقیقات گستردهای را آغاز کرد و نتیجهی آن، نگارش همین اثر شد. شرح الف خمیده بر پایهی منابع متعدد تاریخی و روایی شکل گرفته و در قالب داستان مستندِ شرححال زندگی حضرت فاطمه زهرا (س) نگاشته شده است. این اثر سه راوی دارد:راوی نخست، حضرت خدیجه کبری (س) است که دوران خردسالی حضرت زهرا (س) را روایت میکند. راوی دوم، خود حضرت زهرا (س) هستند که از کودکی تا حادثهی سقيفه را بازگو میکنند. راوی سوم اسماء بنت عمیس (همسر حضرت جعفر) است که از واقعهی سقيفه تا شهادت حضرت را روایت کرده و به جنبههای سیاسی و عبادی زندگی ایشان میپردازد.
رضایی گفت: آغاز کتاب جذاب و تأثیرگذار است. زبان روایت، زبان مادرانه و لطیفی است که روح زنانهی اثر را آشکار میکند. فضاسازیها بسیار خوب و باورپذیرند؛ هرچند در بخشهای پایانی، روایت اندکی دچار کندی در ریتم میشود و گاه حالت گزارشگونه میگیرد. با این حال، در مجموع زبان روایت قوی و شایستهی تحسین است و از نظر ادبی میتوان نمرهی قابل توجهی برای آن قائل شد.
وی افزود: در صفحهی ۴۵، راوی به شعب ابیطالب پرداخته و از گرسنگی کودکان بنیهاشم در شِعب ابیطالب یاد میکند و ذهن خواننده را به سوی وقایع معاصر میبرد؛ بهویژه محاصرهی غذایی غزه توسط صهیونیستها. این پیوند ذهنی به مخاطب این یقین را میرساند که یکی از سلاحهای شیطان از آغاز تاریخ، با سلاح محاصرهی غذاییست و با آن به مبارزه با حق میپردازد. چه در بوسنی، چه در الفوعه و کفریا، و چه امروز در غزه.اما یکی از ایرادات محتوایی کتاب، پرداخت کم به دو واقعهی مهم مباهله و حجهالوداع است. انتظار میرفت نویسنده سهم بیشتری برای این موضوعات قائل شود.
وی ادامه داد: همچنین در صفحهی ۱۱۷، واکنش حضرت زهرا (س) به جملهی «عموی من گریهکن ندارد» پس از جنگ اُحُد تا حدی در قلمرو تفسیر به رأی قرار میگیرد.در همین صفحه آمده: (مادرجان، من فکر میکنم منظور بابا از این کلام این بود که جای ناله و شیون نیست و گریه سبب شادی کفار است.)؛ در این صفحه متنی بیان شده استکه در مستندات روایی خلاف ان ثابت شده است. به طور مثال: حلبی در سیره خود مینویسد: «لما رای النبی حمزه قتیلا، بکی فلما رای ما مثّل به شهق؛ پیامبر چون پیکر خونین حمزه را یافت گریست و چون از مثله کردن او آگاهی یافت با صدای بلند گریه سر داد.»( الحلبي، نورالدين، السیره الحلبیه، ج۲، ص۲۴۷)، این گریه و ناله از سوی آن حضرت برای عزای عمویش حمزه آن قدر شدید بوده است که ابنمسعود میگوید: ندیدیم پیامبر بر کسی گریه کند، آن گونه که با شدّت در شهادت عمویش حمزه اشک میریخت، بدن حمزه را به طرف قبله قرار داد، سپس کنار آن قرار گرفته و با صدای بلند گریه کرد تا حال غش به آن حضرت دست داد، و خطاب به جسد عمویش میفرمود: ای عموی پیامبر خدا، ای حمزه! ای شیر خدا و شیر پیامبر خدا، ای حمزه! ای کسی که کارهای نیکو انجام میدادی، ای حمزه! ای کسی که سختیها و مشکلات را برطرف میکردی، ای حمزه! ای کسی که سختیها را از رسول خدا دور میکردی. (الطبری، محب الدین، ذخائر العقبی، ص۱۸۱)
در پایان رضایی گفت: این اثر نیز چند مورد جابجایی تاریخی مشاهده میشود که از منظر اسناد نیاز به بررسی و اصلاح دارد. وقایع هجوم به در خانه حضرت بلافاصله پس از رحلت رسول اکرم(ص) بیان شده و رفتن به در خانهی انصار و مهاجرین، غصب فدک و خواندن خطبه فدکیه را بعد از واقعهی هجوم به خانه حضرت زهرا روایت کرده، حال آنکه این ترتیب حوادث به صورت دیگری در روایات ذکر شده و برای بررسی نیاز به مطالعه پژوهشی در این زمینه جدی است.از دید پژوهشی، کتاب هنوز به مرحلهی تکامل نرسیده و کامل محسوب نمیشود. با این حال، نگارش آن از نظر زبانی و هنری قابل توجه است. چنین است که: «نوشتاری خوب آن است که عامه آن را درک کنند و خواص آن را تأیید نمایند.»بر این اساس، میتوان گفت شرحِ الفِ خمیده از لحاظ ادبی اثری لطیف و قوی است اما از نظر پژوهشی و تاریخی نیازمند بازنگری و ویرایش علمی است.
