پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

استاد حق‌شناس سخنان خود را با روایت مشهوری از حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) آغاز کرد و بر این نکته اساسی تأکید نمود که «کمال دین انسان در طلب علم و دانش است و عمل به آن نیز واجب است.» وی با تحلیل ادبی روایت، استدلال کرد که اولویت علم بر مال به دلیل جوهرِ متفاوت آن‌هاست؛ مال، تقسیم شده و ضامن دارد، اما علم، «جواهر و مخزون» نزد اهل آن است و به هر کسی اعطا نمی‌شود. زیادت مال ناموزون(مالی که به اهلش داده نشود و سخاوت و بخشندگی در آن نباشد) ، دین را فاسد و قلب را سخت می‌کند، در حالی که علم هر اندازه که زیاد شود، مایه کمال انسان خواهد بود.

استاد و نویسنده حوزه با استناد به کلام مولای متقیان علی(ع)، برای علمی که منجر به تالیف و تعیین مسیر می‌شود، ۲3 ابزار برشمرد که بخش‌هایی از آن بررسی شد. اولین و مهم‌ترین رکن، «فراسه العلم، التواضع» (تاج  و سر علم، تواضع است) . کبر، زیر پا گذاشتن حق است و تواضع در مقابل آن، ادای حق است و برای دستیابی به آن، باید حقوق متقابل (مانند حقوق والدین ، استاد و...) که در رساله حقوق امام سجاد (ع) آمده، رعایت شود.

نویسنده و محقق حوزوی ابزار دوم علم را همراه با روایتی از حضرت رسول اکرم(ص) بیان کرد و گفت:" أذنه الفهم" (گوش علم، فهم است)؛یعنی بفهمم و بنویسم. بفهمم و یاد بگیرم و اگر نفهمیدم ،سوال کنم.با تمام وجود در کلاس درس گوش دهیم. پیامبر(ص) درباره پنج راه کسب علم می فرماید: ۱. استماع (گوش سپردن با تمام وجود)، ۲. انصات (سکوت و توجه کامل هنگام شنیدن)، ۳. حفظ (قید کردن علم با کتابت)، ۴. عمل و ۵. نشر علم.

سومین ابزار علم، «عینُه البراءة من الحسد» (چشم علم، دوری از حسد) است که ایشان حسادت را آفت بزرگی دانست که دین را زایل می‌کند. فرد حسود را از دیدن حق کور می‌سازد؛ درمان این آفت نیز در گفتن «الحمد لله» می باشد. صداقت ابزار چهارم علم است «لسانه الصدق» ؛ بدین معنا که هدف از تحصیل، خودِ علم باشد، نه کسب دنیا یا مدرک؛ نه برای پزدادن و مدرک گرایی و به دنبال آن دنیاگرایی،درحالیکه دنیا و مدرک به خودی خود بد نیست.

استاد حوزه، یک قاعده در بین مجتهدین را مطرح کرد که‌ «الیأس بعد االحفص» یعنی بعد از این که همه ادله را دیدی و جستجو کردی و از یافتن روایت یا دلیل دیگر نا امید شدی ،می توانی فتوا را صادر کنی که پنجمین ابزارعلم " حفظه التفحص" می باشد.(حفظ علم درجستجو،کاوش و پژوهش است. )

استاد حق شناس، به آسان شدن تفحص و جستجو اشاره کرد که با وجود نرم‌افزارهای مختلف و حتی هوش مصنوعی به راحتی می‌توان به تألیف پرداخت. البته قیدهایی را برای استفاده از هوش مصنوعی برشمرد که اولاً داده را از هوش مصنوعی نگیرید؛ چرا که به راحتی می‌تواند مطالب از خود ساخته و جعلی ایجاد کند ثانیاً در پرامپت نویسی دقت شود.

پژوهشگر علوم قرآنی ششمین و هفتمین ابزارعلم را در کلام آقا امیرالمومنین(ع)اینگونه بیان کرد و گفت: "وقلبه حسن النیة" (قلب علم ،این است که نیت پاک باشد.)لازم است یک طلبه و پژوهشگر حتما هر دوحسن فعلی(تخصص در عمل) و فاعلی(ایمان، تدین و حسن النیة)را با هم دارا باشد.با توجه به ضیق وقت،طلاب گرامی می توانند ادامه روایت آقا امیرالمومنین(ع) را در کانال تفسیر نعیم مشاهده نمایند. @channel_naeim)

در پایان، استاد پژوهشگرقرآن گفت:از خدا بخواهید که خداوند اشیاء را به ما بشناساند کما هی؛ یعنی همانطور که هست.علم و پژوهش یک سرش در دست پژوهشگر است و سر دیگر آن در دست خداست. چطور به چنین علمی دست پیدا کنیم ؟(یعنی سر ریسمانی را بگیریم که سر دیگر آن دست خداست؟)اول باعمل به آیه 69 سوره عنکبوت که کلیدی ترین کلمه ی آن یا رب است.دوم: بعد از هر نمازی، قرائت سوره حمد به همراه آیة الکرسی(آیه اول)، سوم:خواندن آیات 18-26-27 سوره آل عمران.