به گزارش معاون پژوهش مدرسه علمیه تخصصی امام حسین علیه السلام سطح سه- یزد، نقد علمی عوامل کاهش جمعیت ایران در قرن دوازدهم هجری در ژورنال کلاب این مرکز چهارشنبه مورخ 14 آبان 1404 برگزار گردید.
در نشست تخصصی ژورنال کلاب این واحد آموزشی، مقالهای با موضوع «عوامل مؤثر بر کاهش جمعیت ایران در قرن دوازدهم هجری قمری» مورد نقد علمی قرار گرفت. این جلسه با ارائه خانم امالبنین مرادی، معاون پژوهش مدرسه، و نظارت علمی خانم فاطمه جمشیدی، رئیس اداره پژوهشهای سطح دو، برگزار شد و به بررسی دقیق روششناسی، نقاط قوت و ضعف مقاله پرداخته شد.
در این نشست، مقالهای از خانم سمیه خانیپور که به بررسی علل کاهش جمعیت ایران در یکی از پرتلاطمترین قرون تاریخ ایران پرداخته بود، محور نقد و تحلیل قرار گرفت. خانم امالبنین مرادی، با ارائهای منظم و مستند، تلاش کرد تا اعتبار شواهد تاریخی، عمق تحلیل تبیینی و کاستیهای روششناختی مقاله را به بحث بگذارد.
از جمله نقاط قوت مقاله، تمرکز آن بر نقش بیثباتی سیاسی پس از سقوط صفویه و تأثیر آن بر زیرساختهای حیاتی کشور بود. نویسنده به درستی نشان داده بود که جنگهای داخلی، اختلال در کشاورزی، افزایش قیمت غذا، و کاهش نرخ باروری از پیامدهای مستقیم و غیرمستقیم این بیثباتیها بودهاند.
با این حال، نقدهای جدی نیز مطرح شد. از جمله فقدان دادههای کمی و چارچوب نظری مشخص، که تحلیل جمعیتشناختی را با چالش مواجه کرده بود. همچنین، اتکای بیش از حد مقاله به مشاهدات جهانگردان اروپایی، بدون بررسی اعتبار و انگیزههای آنان، از دیگر نقاط ضعف مهم بود.
در جمعبندی، این مقاله به عنوان یک مرور تاریخی ارزشمند شناخته شد، اما از منظر تحلیل جمعیتشناختی، نیازمند تقویت روششناسی و دادهمحوری بیشتر است.
