پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

استاد در ابتدا فرمود: هر طلبه و دین پژوهی در طول مسیر زندگی خود با تعادل میان نقش های خانوادگی و رسالت طلبگی روبروست. این تعادل، نه یک انتخاب، که یک ضرورت است. زیرا خانواده، نخستین مدرسه تربیت دینی و پایگاه عاطفی است که اگر به آن بی توجهی شود، رسالتِ طلبگی نیز رنگ می بازد. خانواده، نخستین جایی است که آموزه های دینی در آن تجلی می یابد. پیامبر اکرم ^{صلی الله علیه و آله و سلم} می فرمایند: «بهترین شما کسی است که برای خانوادهاش بهترین باشد.»  یک طلبه، پیش از آنکه مُبلّغ دین در جامعه باشد، باید مُبلّغ راستین در خانه خود باشد. اگر فرزندان و همسر، مهربانی، عدالت و اخلاص را در رفتار طلبه نبینند، چگونه می توانند به سخنان او درباره اخلاق اسلامی اعتماد کنند؟رسالت طلبگی، تنها محدود به تدریس یا منبر نیست. این رسالت، هدایت جامعه به سوی خداوند و ترویج ارزش هاست. اما گاهی افراط در این مسیر، خانواده را قربانی می کند:  غیبت های طولانی برای جلسات علمی یا مراسم مذهبی، بدون هماهنگی با خانواده.  تبدیل شدن خانه به مکانی برای آماده کردن منبرها؛ جایی که همیشه کتاب ها و مشغله های فکری، جای گفت وگوهای خانوادگی را می گیرد.

وی در ادامه افزود: خانواده؛ پایگاه تربیت و آزمایشگاه عملیِ طلبگی است - خانواده، اولین شاگردان طلبه هستند و طلبه در خانواده اش پیش از هر جای دیگری باید «الگوی عملی» باشد. اگر فرزندان، صداقت، نظم، احترام و محبت را در رفتار پدر و مادر طلبه نبینند، آموزش های دینی او تبدیل به شعارهایی توخالی می شود به عنوان  مثال: امام صادق ^{علیه السلام} می فرمایند: «مردم را با غیر زبانهایتان [با عملتان] به دین دعوت کنید.»

یک طلبه نمی تواند در منبر درباره «صلۀ رحم» سخنرانی کند، اما در عمل با بستگان خود ارتباط نداشته باشد. گاهی طلبه برای جلب رضایت جامعه یا حفظ جایگاه اجتماعی، ساعات طولانی خارج از خانه فعالیت می کند، اما در مقابل، نیازهای عاطفی همسر و فرزندانش را نادیده می گیرد. این رفتار نشان می دهد که ممکن است «رضایت مردم» برای او مهم تر از «رضایت خدا» باشد!  - پیامبر ^{صلی الله علیه و آله و سلم} در حدیثی هشدار می دهند: «هر کس خانواده اش را ضایع کند، ملعون است».

ایشان با این سوال ادامه داد که رسالت طلبگی؛ فریضه ای الهی است یا بارِ سنگین اجتماعی؟ 

طلبه باید مرز بین «وظایف شرعی» و «انتظارات فرهنگیِ غیرضروری» را تشخیص دهد. به عنوان مثال: امام خمینی ^{رحمه الله علیه} در نامه ای به همسرشان نوشتند: «خانم! من در این سالها به دلیل مسئولیت هایم نتوانستم حق همسری را به جا آورم، اما می دانم تو با صبرت این را برای خدا پذیرفتی.» این نشان می دهد حتی بزرگان نیز با این چالش دست وپنجه نرم می کردند، اما با صداقت و گفت وگو آن را مدیریت می کردند. رسالتِ طلبگی فقط منبر نیست! گاهی طلبه تصور می کند «خدمت به دین» فقط در فعالیت های عمومی معنا می شود، در حالی که تربیت فرزند صالح، همسرداری نمونه، یا حتی ایجاد آرامش در خانه، خود عبادتی بزرگ است. قرآن در آیه 6 سوره تحریم می فرماید: «ای مؤمنان! خود و خانواده تان را از آتش نجات دهید». نجات خانواده، پیش شرط نجات جامعه است.

استاد در ادامه راهکارهای عملی برای تعادل نقش ها را بیان نمود:

الف) برنامه ریزی مبتنی بر «اولویت ها» نه «فقط فوریت ها».  از ماتریس آیزنهاور استفاده کنید.

 بسیاری از طلاب، «غیرفوری ها» (مثل گفت وگو با همسر) را به تعویق می اندازند، اما این ها در بلندمدت بنیان خانواده را تخریب می کند.

 ب) خانواده را در رسالت خود شریک کنید.

  - تبدیل خانه به «پایگاه فرهنگی»، برنامه های قرآنی خانوادگی ترتیب دهید (مثل خواندن یک آیه و تفسیر آن در جمع خانواده)، در فعالیتهای خیریه (مثل بسته های اطعام) همسر و فرزندان را مشارکت دهید،  

ج) شفاف سازی مسئولیت ها: به خانواده بگویید: «این هفته باید برای امتحان پایان ترم مطالعه کنم، اما جمعه را کاملاً به شما اختصاص می دهم.»

د) مهارتهای ارتباطی را تقویت کنید از جمله: گوش دادن فعال، عذرخواهی صادقانه و ....

 سپس ایشان درسهایی از زندگی علمای بزرگ را بیان نمود:  به عنوان مثال: آیت الله بهجت (ره):  ایشان با وجود مراجعات گسترده مردم، ساعت های خاصی از روز را به خانواده اختصاص می داد و می فرمود: «اگر کسی ادعای عرفان دارد، اول ببینید در خانه چگونه است!»

  شهید مطهری: در نامه هایش به همسرش، همواره از زحمات او تشکر می کرد و تأکید داشت که موفقیت هایش مرهون آرامشی است که همسرش در خانه ایجاد کرده است.

 هشدارهای از دست دادن تعادل بین نقش ها،  اگر این جملات را زیاد می شنوید، هشدار است!:  - «مادر! تو برای دیگران مادری، اما برای ما غریبه ای!»   - «همسرت میگوید: وقتی با من هستی، ذهنت جای دیگری است!»  - «فرزندانت به طلاب دیگر احترام میگذارند، اما با تو صمیمی نیستند!»

وی در پایان فرمود: گُل واژه رسالت طلبگی، مأموریتی الهی است که از خانه آغاز می شود. اگر خانواده در سایه این رسالت، احساس خسران کند، پیام دین هم رنگ می بازد.  به یاد داشته باشید:  طلبه ای که در خانه اش «مهربان» است، در جامعه «مؤثر» است. طلبه ای که خانواده اش را به «معنویت» دعوت میکند، پیش از آن باید خود در خانه «الگو» باشد.