در ابتدااستاد، خلاصهای از مباحث جلسه قبل را بیان کرد و فرمود: در جلسه قبل موضوع کوروش و منابع مرتبط با او مورد بحث و بررسی قرار گرفت و به این نکته اشاره شد که در منابع تاریخی ایران، به ویژه در آثار ادبی و تاریخی متقدم، نامی از کوروش به چشم نمیخورد. در عوض، منابع یونانی و یهودی، به ویژه در تورات، به ذکر نام او پرداختهاند.
با توجه به ضعف دولت قاجار و نارضایتی مردم، برخی از روشنفکران آن زمان به دنبال توجیهاتی برای وضعیت کشور بودند. در این راستا، تلاش کردند تا هویت ملی را با تأکید بر عظمت ایران باستان و شخصیتهایی چون کوروش تقویت کنند. این روند به تدریج منجر به شکلگیری باستانگرایی افراطی شد.
وی افزود: کم کم یه سری پدیده های نوظهور، منتسب به کوروش پدید آمد قصد داریم در این جلسه با این پدیدهها آشنا شویم.
اولین مبحث: مقبره پاساگارد است که به مقبره کوروش منسوب شده است و هر ساله در زادروز کوروش هفتم آبان (بر طبق عقیده برخی) برای بزرگداشت او مراسماتی گرفته میشود. درکتاب جغرافیای اسلام در قرن پنج و شش که بررسی میشود از این مقبره به عنوان مقبره مادر سلیمان یاد شده است. سلیمان همان پادشاه معروف ایران، جمشید است چون در آن زمان هم خیلی ثروتمند بوده هم خیلی قدرتمند، از جمشید با عنوان سلیمان یاد میشده است و اینجا مقبره مادر سلیمان یعنی مادر جمشید است
تا اینکه یک جاسوس انگلیسی به اسم جیمزموریه درکتابش می نویسد: اینجا مقبره کوروش است و بعد از آن نویسندگان دیگری در کتبهایشان این مطلب را ذکر میکنند از آن پس کم کم بین مردم رسوخ پیدا کرد که پاسارگاد مقبره کوروش است در صورتی که تا قرن یازده و دوازده به مقبره مادر سلیمان مشهور بود.
خانم ایرانمنش یکی دیگر از پدیدههای نوظهور را بحث ذوالقرنین بودن کوروش دانست و فرمود: در سوره کهف از آیه هشتاد و سه تا نود و هشت، خداوند از پادشاه عادلی به نام ذوالقرنین نام برده است ذوالقرنین یعنی دارای دو تا شاخ چون کلاه خودهای قدیمی دو تا شاخ داشتند از این رو به این نام معروف شده است.
برخی او را یکی از پادشاهان یمن برخی او را فریدون و برخی از مفسرین او را اسکندر مقدونیه معرفی کردهاند تا اینکه صد و پنجاه سال پیش یک مستشرق آلمانی اولین کسی است می گوید ذوالقرنین کوروش هخامنشی است بعد از مفسران دیگری از جمله سر احمد خان هندی در تفسیر سوره کهف کوروش را ذوالقرنین نامیده جناب آقای علامه طباطبایی در مورد آیات ذیل آیه ذوالقرنین هفتاد صفحه بحث می کنند ولی ایشان در این زمینه نظر قطعی نمی دهندو میفرمایند منسوب کردن کوروش به ذوالقرنین هر چند بعضى از جوانبش خالى از اعتراضاتى نيست، ليكن از هر گفتار ديگرى انطباقش با آيات قرآنى روشنتر و قابل قبولتر است
بحث بعدی که مورد بررسی قرار گرفت منشور کوروش بود استاد بیان داشت: این منشور کوروش اولین بار توسط شخصی به اسم هرمزد رسام که فردی یهودی و اهل بابل عراق است پیدا میشود به انگلیس منتقل می شود وپس از تحقیقاتی اعلام میشود این منشور منتسب کوروش است و در حال حاضر در موزه بریتانیا در شهر لندن نگهداری میشود.
وی افزود: چند خطی که روی منشور باقی مانده به زبان میخی چنین حک شده است که کوروش بتها را از جایی به جای دیگر منتقل می کند بحثی که در اینجا وجود دارد این است که اگر بنا باشد ذوالقرنین بودن او را بپذیریم منشور را نمی توان پذیرفت چون این دو با هم در تضاد هستند ذوالقرنین پادشاه عادلی و یکتاپرستی بوده که بر او وحی نازل میشده است در صورتی که مشور بر بت پرستی او گواهی میدهد.
استاد سپس در مورد روز تولد کوروش بحثهایی را مطرح فرمود و بیان کرد: هفتم آبان ماه از بیست سال پیش مطرح شد و اولین بار در یکی دو سایت مطرح شد و رواج پیدا کرد در زمان پهلوی که جشنهای دو هزار و پانصد ساله در پاسارگاد ماه مهر گرفته میشد اگر مبحث زادروز کوروش هفت آبان مطرح بود به جای ماه مهر در آبان گرفته میشد پس هفتم آبان در زمان پهلوی هم مطرح نبود.
در نهایت، نشست به این نتیجه رسید که هویت ملی و دینی ایرانیان تحت تأثیر استعمار و تحولات تاریخی قرار گرفته و نیاز به بازنگری این مباحث وجود دارد. این نشست علمی به بررسی عمیقتر تاریخ و هویت ملی ایران و چالشهای آن در دنیای معاصر پرداخت و بر لزوم توجه به منابع معتبر و مستند تأکید کرد.
