به مناسبت هفته پژوهش برنامه نشست علمی با عنوان«آسیبشناسی کارکرد خانواده در جامعه پذیری فرزندان» با حضور استاد خانم کاظم ملکی؛ مشاور خانواده و خانم آقاجانی؛ دبیر جلسه و طلاب سطح1 و2 در تاریخ 17آذر1403 در سالن اجتماعات مدرسه زینبیه شهرستان آبیک به صورت حضوری برگزار گردید.
سرکار خانم آقاجانی در ابتدای جلسه به معرفی استاد و عنوان نشست اشاره کردند و جلسه را با این سوال شروع کردند که جامعه پذیری چیست و چه اهمیتی دارد؟
استاد کاظم ملکی در ابتدا به تعریف واژگان آسیبشناسی، کارکرد و جامعه پذیری پزداختند و جامعه پذیری را به عنوان یکی از شش کارکرد خانواده در کنار تولیدمثل، تأمین پایگاهاجتماعى، تنظیم رفتارجنسى، حمایت ومراقبت، عاطفه وهمراهى معرفی نمودند که به صورت فرایندی فرد ارزشها و هنجارهای جامعه خود را در عرصه فرهنگی و اجتماعی و سیاسی میپذیرد. جامعه پذیری از دوران کودکی به صورت بصری با مشاهده الگوهای خانواده یعنی پدر و مادر شکل میکیرد و بعد در دوره نوجوانی با تربیت و اعمال قانون در خانواده ادامه پیدا میکند.
دبیر جلسه: با توجه به اینکه امروزه خیلی از بچه ها سرشان به گوشی گرم هست و شاید علی الظاهر تعامل اجتماعی با خانواده خود و اقوام ندارند آیا میتوان فضای مجازی را نیز یک جامعه فرض کرد و از این طریق به جامعه پذیری فرزندان کمک نمود؟ به عبارتی آیا فضای مجازی به جامعه پذیری فرندان کمک میکند یا خیر؟
استاد کاظم ملکی: فضای محازی هم به نوعی جامعه است اما اینکه آیا ارزشهای جامعه را منتقل میکند یا نه؟ بحث دیگری است. ما درفتنه88 دیدم که همین فضای محازی باعث شد خیلی از جوانان ما نسبت به ارزش اجتماعی حجاب موضع منفی بگیرند. اما اگر روی این فضای مجازی کار بشود و کودک و نوجوان ما تغذیه درستی از این مسیر بشود بله فضای مجازی هم میتوان به جامعه پذیری فرزندان کمک نماید.
ایشان در ادامه به اهمیت جامعه پذیری در اسلام اشاره کردند. خداوند در آیاتی از قرآن براهمیت و ارزش آموزش و عمل به آداب معاشرت توجه داده و از والدین خواسته تا آداب معاشرت را در حوزه رفتارهای اجتماعی در خانه و
جامعه به فرزندان بیاموزند.(نور، آیات58و59.)
بنابراین همانگونه که خداوند معاشرت سالم و درست را از طریق پیامبران به مؤمنان و مردم می آموزدهمچنین بر والدین است که آداب درست را از کودکی در محیط خانوادگی به کودکان خویش آموزش دهند.(لقمان، آیات17و19)
با توجه به آیات قرآنی مراعات بسیاری از هنجارهای عرفی و شرعی و عقلی و پرهیز از نابهنجاری های رفتاری و اخلاقی میتواند روابط اجتماعی را در مسیر سازنده قرار دهد و آثار و برکات بسیاری را برای شخص و جامعه به ارمغان آورد.
دبیر جلسه: آیا در خصوص جامعه پذیری فرزندان و آسیبهای این حوزه تحقیقاتی انجام شده است؟
پژوهشهای میدانی مختلفی در این خصوص ذکر شده است؛ مثلا در پژوهشی تحت عنوان قشربندی اجتماعی و تبیین جامعهشناختی جریان اجتماعی کردن نوجوانان درخانواده نشان میدهد که نوجوانانی که در فضای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی باالاتر و سبک اجتماعی کردن بازو دموکرات قرار داشته اند، دارای برداشت مثبت تر و سازنده تری از خود و در نتیجه سازگاریبیشتری در زمینه های خانوادگی، جسمانی، اجتماعی، شغلی و عاطفی خواهندبود.
یا مقاله آربونا و همکاران در مطالعه ای تحت عنوان"وابستگی به والدین، عزت نفس ورفتارهای ضداجتماعی در میان نوجوانان آمریکایی-آفریقایی، آمریکایی-اروپاییوآمریکایی-مکزیکی نشان میدهد که نوع رفتار والدین در میزان عزت نفس فرزندان و درگیری آنها در رفتارهای ضد اجتماعی مؤثر می باشد.بدین معنی که والدینی که رفتار استبدادی و اقتدارگرایانه با فرزندان داشته اند، فرزندانی با عزت نفس پایین تر، همچنین ،فرزندان چنین خانواده هایی رفتارهای ضداجتماعی بیشتری داشتند.
دبیر جلسه: برای جامعه پذیر شدن فرزندان در خانواده چه شرایط و لوازمی وجود دارد و چه آثاری به دنبال خواهد داشت؟
خانواده ای که هنجارشکن باشد،این الگوی ناسالم را به نسل بعد منتقل میکند.خانوادهای که کنترل اجتماعی بر روی فرزندانش ندارد،روند درونی کردن ارزشها را با مشکل روبهرو میکند.این خانواده با الگوی ضداجتماعی،رفتارناسالم رابه نسل بعدمنتقل می کند وراه فرهنگسازی را به انحراف می کشاند.کودکانی که دچارکمبود مهرومحبت هستند،از بقیه
افراد بیشتر درخطر منحرف شدن از معیارهای جامعه هستند. در طرف مقابل کودکانی که بیش از اندازه به آنها بهاداده شده است و هیچگونه مسئولیتی نداشتهاند،افرادی ناکارامد بار میآیند. خانواده سالم اولین گام برای داشتن جامعه ای سالم وپویاست.
دبیر جلسه: با توجه به فرمایش شما خانواده ای که موضوع جامع را برای فرزند خود ارزش گذاری کرده و از آن طرف به ارزشهای اجتماعی پایبند هست بیشترین تاثیر را در اجتماعی شدن فرزندان دارند. اما خانواده ای که خود رفتار ضد اجتماعی دارد یا اینکه عزت نفس فرزند خود را با بیتوجهی از بین میبرد به جامعه پذیری فرزندخود لطمه وارد میکند و نکته بعد اینکه جامعه پذیری فرزندان به امنیت اخلاقی و فرهنگی و سیاسی جامعه کمک میکند.
