پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

زندگی پس از زندگی برنامه‌ای در مورد مرگ و عالم ماوراء به روایت افرادی است که در تجربه مرگ تقریبی از کالبد جسم خارج شدند و عالم برزخ را درک کردند و بازگشتند. میهمانان این برنامه از نقاط مختلف ایران و جهان انتخاب می‌شوند.

نظرات استاد مخالف (سرکار خانم طرلان حیدری):

1. موارد مطرح شده تجربه مرگ نیست بلکه بازگشت از مرگ وجود ندارد. بلکه تجریه نزدیک به مرگ است.  2. صحبت خوابها و مشاهدات و اطلاع از غیب برای دیگران سندیت ندارد. و حجیت شخصی برای خود فرد دارد. لذا شهود را رد می کنیم.

3. قصد سازنده فیلم از ساختن آن چه بوده؟ به نظر می رسد چون نادیده و امور مبهم برای افراد جذاب است لذا از این جهت پربازدید بوده است. لذا تعداد مخاطب زیاد نشان دهنده حق بودن نیست. پس تواتر رد می‌شود. و مبنای حق بودن برنامه، خوش آمدن مردم نیست

4. حواس پنجگانه در این دنیا به صورت قطعی کار نمی کنند و گزارشات اشتباهی برای ما دارند چطور انتظار داریم از عالم غیب به صورت صحیح و قطعی خبر دهند؟

5. بیان اینگونه امور غیبی فایده عقلانی ندارد. به دلیل اینکه وقتی مبانی دینی مثل کتاب قرآن و روایات در میان بشر هست؛ پس آدمی به بیان این چنین امور توسط افرادی که هیچ ارجحیتی ندارند نیاز ندارد. تنها برتری این افراد این است که فقط به کما رفته اند و تجریه نزدیک به مرگ داشتند.

نظرات اساتید موافق (سرکار خانم خدیجه سپهری و خانم احمدی):

1. انصراف کامل از بدن و مرگ اتفاق نیفتاده است این اتفاقات انصراف کامل نیست بلکه انصراف ناقص است مثل حالت احتضار که انصراف کامل از دینا نیست. پس برزخ اتفاق نیفتاده است و نزدیک به مرگ بوده است. لذا در این مورد با سرکار خانم حیدری موافق هستند.

2. مشاهدات بر دو دسته هستند:

الف: مشاهده امور دنیایی که منجر به اثبات غیرییت و دوتایی روح و من است.

ب: مشاهده امور مثالی(برزخی) که همان جزای اعمال است.

شیخ اشراق؛ شهود  عالم مثال را کرده و کتاب انسان در عرف عرفان آیت الله حسن زاده آملی بیان شهودات ایشان می باشد. لذا تواتر می تواند مطلب را برای غیر حجت کند.  تواتر نیز به دو صورت تواتر لفظی و معنوی می باشد لذا خبرهای غیبی برای ما حجت خواهند بود. مثل خبر دادن چند نفر بینا به فرد نابینا از خظر افتادن در چاه.

3. منابع معرفت عبارتند از عقل؛ نقل، شهود و تجربه حسی(پوزیتویسیتی) می باشد. و شهود و علم حضوری بر دو نوع الف: عام(علم حضوری شخص به خود) و ب: مربوط به افراد خاص است که امکان سیر در عالم بالا با انصراف از بدن هست.

سیر شهودی به خدا می رسد و شهود افراد همان شهود مثالی است.

 امکان سنجی مشاهدات عالم مثال نیز بر دو نوع است:

الف: مثال نزولی: شخص آینده خود را می بیند.

ب: مثال صعودی (برزخی): شهود برزخی صعودی کم اتفاق می افتد و شخص می تواند با تهذیب نفس به این مرحله برسد. برای این افراد شهود اجباری است.

جمع بندی و نتیجه گیری

1. در تجربه نزدیک به مرگ، انصراف کامل از دینا صورت نمی گیرد و انصراف ناقص است مانند خواب و احتضار.

2. نمونه های زیادی هست که شهود را نمی توان رد کرد و صرف حجت شخصی دانست. از جمله کتاب داستان های شگفت انگیز آیت الله دستغیب؛ شیخ اشراق که شهود عالم مثال کرده است. لذا تواتر این شهودات می توانند مطلب را برای غیر حجت کند. علاوه بر اینکه تعداد زیاد مخاطب نمی تواند نشانه حق بودن باشد. بلکه حساب و کتاب با نجات متفاوت هست.

3. اینکه بیان شده حواس ناقص است و گاهی اشتباهاتی در نقل آن وجود دارد؛ باید گفت چون ماده از بدن جدا شده و تجرد نسبی برای بدن حاصل شده لذا آگاهی بیشتر خواهد شد و چیزهایی را خواهد دید که دیگران نمی بینند.

4. از جمله کارکردهای منفی این برنامه هست که دخالت قوه خیال وجود دارد و در این راستا باید خالص سازی تجربه صورت گیرد. دخالت قوه خیال، تفسیر و تحلیل های شخصی و دخالت شیطان موجب می شود صحت سنجی مشاهدات با مشکل روبرو شود.

از جمله کارکردهای مثبت این برنامه نیز، اثبات روح مجرد و تقویت ایمان، شدت رنج ها و نعمتها و اثبات حیات در برزخ هست. اگر راهی برای ایمان به غیب هست باید لحاظ شود چون افراد مختلف است باید راههای مختلف در نظر گرفته شود.

5. آسیب شناسی این برنامه:

الف: پلورالیسم های اعتقادی، اخلاقی، عملی

ب:  ایجاد غرور

ج: اضافه کردن تحلیل های شخصی

د: تفکیک حق از نجات: حساب و کتاب با نجات متفاوت است و نباید شهود را دلالت بر حق بودن و نجات دانست.

ه: تجربه خالص نبودن: حدیث نفس و قوه خیال در بیان تجربیات و شهودات دخالت دارد.