نشست سیر مطالعاتی تفسیر قرآن
حوزه علمیه فاطمه الزهرا (س) ویلاشهر به مناسبت هفته ی کتاب،در تاریخ 6/9/1403 سیر مطالعاتی تفسیر قرآن با حضور طلبه ی توانمند خانم شاه ولایتی برگزار نمود:
موضوع مبحث خانم شاه ولایتی: مفهوم ابتلاء و مراحل آفرینش انسان
خانم شاه ولایتی در ابتدا فرمودند :ابتلاء: به معنای انتقال از حالتی به حالت دیگر است. مثلاً طلا را در بوته ابتلاء ذوب می‌کنند. خداوند انسان را از نطفه خلق کرده و از نطفه به علقه و سپس به مضغه تبدیل می‌کند. این فرایند نشان‌دهنده تغییرات مداوم در مراحل آفرینش انسان است.
- امتحان انسان: برخی مفسران معتقدند که ابتلاء به معنای امتحان از طریق تکلیف است، اما این نظر با جمله "فجعلناه سمیعاً بصیراً" سازگار نیست. زیرا سمیع و بصیر شدن انسان نمی‌تواند نتیجه امتحان باشد.
- سماع و بصیرت: خداوند انسان را سمیع و بصیر کرده تا آیات الهی را بشنود و ببیند. این ویژگی‌ها به انسان کمک می‌کند تا به حقایق الهی و دعوت‌های پروردگار پاسخ دهد و در مسیر ایمان و عمل صالح گام بردارد. اگر انسان به این دعوت پاسخ دهد، به نعیم ابدی می‌رسد و در غیر این صورت دچار عذاب خواهد شد.
- تأکید بر خالقیت خدا: ذکر دوباره "انسان" در آیه برای تأکید بر این است که خداوند خالق و مدبر امور انسان است.
هدایت و مفهوم شکر و کفر
- هدایت: به معنای ارائه راه است، نه رساندن به هدف. "سبیل" به معنای مسیری است که انسان را به غایت مطلوب، یعنی حق، می‌رساند.
- شکر و کفر: شکر به معنای استفاده از نعمت به گونه‌ای است که منعم را معرفی کند و کفر به معنای پنهان کردن منعم است. در آیه "انا هدیناه السبيل اما شاکرا و کفورا"، دو نوع انسان در قبال هدایت الهی معرفی می‌شوند: شاکر و کافر.
- اختیار انسان: هدایت الهی یک انتخاب است و انسان مختار است که به شکر یا کفر بپردازد. این نکته در آیات دیگر نیز تأکید شده است، به‌طوری‌که انسان در انتخاب خود آزاد است و هیچ اجبار و اکراهی در کار نیست.
نتیجه‌گیری
متن به بررسی مفهوم ابتلاء و مراحل آفرینش انسان، همچنین هدایت الهی و نقش اختیار انسان در شکر و کفر می‌پردازد و نشان می‌دهد که انسان‌ها در قبال هدایت خداوند دو دسته می‌شوند: شاکر و کافر.
