پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

سرکار خانم مریم سادات میری 

رشته تربیت دینی کودک و نوجوان 

 

 

 

اثربخشی آموزش مهارت تصمیم‌گیری بر مسئولیت‌پذیری و انعطاف‌پذیري‌شناختی نوجوانان

 

 

شناخت نیازهای نوجوان و پاسخ‌گویی به او از مهم‌ترین وظایف در مقابل آن‌ها می‌باشد. در این دوران است که فرد دوست دارد استقلال بیشتری داشته باشد و باید تصمیماتی درباره‌ی برخی از ارزش‌ها و روش‌های رفتاری خود بگیرد. یکی از عواملی که بتواند به انتخاب‌های نوجوانان پختگی ببخشد، میزان مسئولیت آن‌ها در کارهای شخصی و اجتماعی است. برخی مهارت‌ها مانند قضاوت صحیح، تفکر عاقلانه به منظور جلب اعتماد دیگران، آموختن مهارت استدلال و متفکر انتقادی بودن لازمه اتخاد تصمیمات آگاهانه و اخلاقی است که منجر به مسئولیت‌پذیری نوجوانان می‌شود. همچنین انعطاف‌پذیری شناختی توانایی نوجوان در تعدیل روند شناخت برای روبرو شدن با موقعیت‌های جدید و غیر قابل پیش‌بینی می‌باشد (کاناسو دیگران،2003). نوجوانان انعطاف‌پذیر پیرامون دنیای دروني و بیروني کنجکاو بوده و زندگي آن‌ها از لحاظ تجربه غني است. به علت اینکه تجارب جدید را مي‌پسندند و خواهان تجربه متنوع هستند. آنها نه تنها از رویارویي با تجارب دروني و بیروني دوری نمي‌کنند، بلکه حتي گاهي به دنبال به دست آوردن تجربیات جدید هستند (مرادزاده و پیرخائفي، 1396). باید هرچه بیشتر در جهت تقویت ویژگی‌های نوجوان از جمله دو ویژگی مطرح شده، مسئولیت‌پذیری و انعطاف‌پذیری شناختی‌، تلاش کرد. یکی از عوامل موثر در تقویت این دو ویژگی آموزش مهارت تصمیم‌گیری می‌باشد. ویلسونو همکاران (2006) تصمیم‌گیری را به عنوان فرایندی تعریف کرده‌اند که در آن گزینه برتر و یا مسیر اجرایی بهتر با درنظر گرفتن معیارها و یا استراتژی‌های مشخص از میان مجموعه‌ای از انتخاب‌ها برگزیده می‌شود (فالوپ، دیوید و اسچویک، 2006). با توجه به مطالب مطرح شده این پژوهش به بررسی اثربخشی آموزش مهارت تصمیم‌گیری بر مسئولیت‌پذیری و انعطاف‌پذیري‌شناختی نوجوانان پرداخته است. که شامل پنج فصل می‌باشد.

 

روش کار به این صورت بوده است: از میان جامعه آماری تعداد60 دانش‌آموز نوجوان که مسئولیت‌پذیری و انعطاف‌پذیری شناختی پایینی داشتند، به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه به صورت تصادفی جای‌گذاری شدند. بعد از جاگذاری نمونه ها در دو گروه آزمایش وگواه، ابزار پژوهش به صورت پیش‌آزمون روی 20 نفر از هر دو گروه اجرا شد و بعد از اجرای مداخله آموزش، بسته آموزشی مهارت تصمیم‌گیری از مجموعه آموزش آداب و مهارت‌های زندگی اسلامی (کریم‌زاده و دیگران، 1389) از دختران نوجوان مجدد گروه آزمایش و گواه پس آزمون گرفته شد.

نتیجه و یافته: در نتیجه لازمه مسئولیت‌پذیری و انعطاف‌پذیري‌شناختی برخورداری از قدرت تصمیم‌گیری بر اساس انتخاب آگاهانه است. دانش و آگاهی مقدمه تصمیم‌گیری می‌باشد. زیرا هر تصمیمی ممکن است برای دیگران نتایج و عواقبی به دنبال داشته باشد و باید در صورت هرگونه خطا و عواقب نامطلوب، مسئولیت آنها را پذیرفت و توضیح قابل قبولی بیان کرد، از سویی در آیات مرتبط با تصمیم‌گیری علاوه بر عواقب و فرجام کار افراد تشویق به صبر و شکیبایی و رفق و فروبردن خشم که از مصادیق انعطاف‌پذیری است، می‌شوند.(احقاف، 35 و لقمان، 17). که نشان‌دهنده تاثیر تصمیم‌گیری آگاهانه و صحیح بر انعطاف‌پذیری است. در نهایت می‌توان گفت: افزایش آگاهی و دانش نوجوان سبب تصمیم‌گیری منطقی و اصولی می‌گردد که تصمیم‌گیری آگاهانه نیز منجر به افزایش انعطاف‌پذیری شناختی و مسئولیت‌پذیری می‌شود.