پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه تخصصی فاطمه الزهرا علیها السلام سمنان، جلسه دفاعیه پایان نامه طلبه گرامی خانم راضیه عرب عامری در رشته فقه و اصول، روز چهارشنبه 1403/6/28

با عنوان:

"چالش ها و راهکارهای فقهی استفاده از فضای مجازی"

 

در اتاق جلسات مدرسه و حضور مجازی استاد محترم داور خانم دکتر مریم آقایی و استاد محترم راهنما خانم دکتر لیلا خواجه زاده برگزار گردید.

چکیده 

تکنولوژی یکی از دستاوردهای بشر است که بعد از عصر روشنگری و شکل¬گیری مدرنیته در زندگی انسان توسعه‌یافته است. تکنولوژی حاوی دستاوردهای مطلوب و نامطلوبی در زندگی اجتماعی انسان است. در نتیجه این، فعل و انفعالات تکنولوژی بر آزادی انسان تأثیر می¬گذارد. ظهور تکنولوژی¬های نوین ارتباطی در عصر حاضر به همراه تحولاتی که در فضای مجازی به وجود آمده است، بسیاری از کارکردهای خانواده¬ها و جامعه را دچار اختلال نموده و با چالش روبه‌رو کرده است. این چالش¬ها در زمینه¬های مختلف اعم از فردی، اجتماعی، اقتصادی و اعمال محدودیت بر این فضا (فیلترینگ)، می¬باشد. از طرفی، جامعه¬ی ما یک جامعه دینی اسلامی است که لازم است در همه¬ی عرصه¬ها مبنای عمل قرار گیرد. فضای مجازی نیز از این قاعده مستثنا نیست. از آنجا امروزه که فضای مجازی ارتباط مستقیم با زندگی افراد دارد، ضروری است تا ابعاد مختلف آن از لحاظ فقهی مورد بررسی قرار بگیرد. لذا پژوهش پیش رو که به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه¬ای انجام شده است به نتایج زیر دست یافته است: در زمینه فردی، امکان نقض حریم خصوصی افراد وجود دارد که فقه اسلامی با ممنوعیت مواردی همچون: غیبت، تجسس، افشاء سِرّ و... با آن برخورد نموده است. در زمینه اجتماعی با دو چالش نمایش کودکان و ارتباط نامشروع رو به رو هستیم که فقه اسلامی بر مبنای دفع ضرر محتمل، ارشاد جاهل، اصل هدایت و... بر لزوم آموزش کودک و خانواده تأکید نموده است در زمینه¬ی ارتباط نامشروع نیز با ارائه¬ی راهکارهایی همچون: حجاب، صحبت با نامحرم در حد ضرورت و... با آن برخوردکرده است. در زمینه¬ی اقتصادی نیز جامعه با چالش ارزهای دیجیتال رو به رو است که از منظر فقه، با توجه به قاعده لاضرر، اتلاف و تسبیب و... قانونی کردن ارز دیجیتال لازم است. در موضوع فیلترینگ، فقه اسلامی معتقد است که هر انسانی حق آزادی اطلاعات را داراست و فیلترینگ چالش اساسی در این رابطه محسوب می¬شود که می¬تواند آسیب¬هایی جدی به همراه داشت باشد و بر مبنای قواعدی همچون: دفع ضرر محتمل، کرامت انسان¬ها و... آموزش اصولی جامعه در استفاده از فضای مجازی را لازم دانسته است.

کلیدواژه: فقه، فضای مجازی، چالش، راهکار