پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

توجه به تفاوت‌هاي بيولوژيكي ميان زن و مرد يكي از مسائل كليدي و بنيادين در فهم ساختار روابط خانوادگي اجتماعي و تعيين حقوق و تكاليف در جوامع مختلف به‌ويژه در بستر آموزه‌هاي ديني اسلام است. اين پژوهش باهدف تبيين جامع و علمي تفاوت‌هاي زيستي و فيزيولوژيك ميان زنان و مردان و بررسي تأثيرات آن بر حقوق و تكاليف بانوان از منظر قرآن و روايات به روش توصيفي تحليلي و با استناد به منابع اصيل، قرآني تفسيري روايي و كتب فقهي و حقوقي معتبر انجام شده است. در بخش اول به بررسي مفاهيم و كليات موضوع پرداخته و سپس تفاوت‌هاي بيولوژيك و دلايل علمي آنها شامل تفاوت‌هاي ساختاري مغز تفاوت‌هاي هورموني، تفاوت‌هاي جسماني و تفاوت‌هاي رواني عاطفي تشريح شده است. بخش دوم و سوم به تبيين جايگاه اين تفاوت‌ها در آيات قرآن كريم و روايات معصومان (عليهم‌السلام) اختصاص‌يافته است. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه اين تفاوت‌ها نه‌تنها مبناي برتري يا نقص يك جنس بر ديگري نيستند؛ بلكه حكمت خلقت الهي براي تكميل نقش‌ها وظايف و مسئوليت‌هاي اجتماعي و خانوادگي هر دو جنس است. اسلام با نگاهي حكيمانه به اين تفاوت‌ها، سيستمي از حقوق و تكاليف را وضع كرده كه منجر به حفظ تعادل عدالت و سلامت جامعه و خانواده مي‌شود. تفاوت در احكام ارث، ديه، شهادت، قضاوت و مسئوليت‌هاي خانوادگي همگي با توجه به همين تفاوت‌هاي تكويني و منطق عادلانه شريعت تبيين مي‌گردند درك صحيح و جامع اين تفاوت‌ها و فلسفه تشريع احكام مربوط به آن موجب استحكام بنيان خانواده، ارتقاي سلامت رواني و اجتماعي افراد و تعديل نگاه‌هاي افراطي تجاهل به تفاوت‌ها يا تفريطي استفاده ابزاري از تفاوت‌ها براي تبعيض در جامعه اسلامي مي‌شود. اين پژوهش مي‌كوشد با ارائه تحليلي متوازن و مستند به شبهات رايج در اين زمينه پاسخ داده و بستر مناسبي براي گفتگوهاي علمي و عملي فراهم آورد.