پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

فرهنگ قناعت به معناي رضايت به آنچه انسان دارد و استفاده بهينه از منابع، يكي از اصول اخلاقي و ديني مهم در اسلام است كه تأثير عميقي بر زندگي فردي و اجتماعي مي‌گذارد. اين پايان‌نامه با هدف بررسي نقش فرهنگ قناعت در تمدن‌سازي اسلامي تدوين شده است. هدف اصلي پژوهش، تبيين جايگاه و اهميت اين فرهنگ در ابعاد فرهنگي، اجتماعي، سياسي و اقتصادي تمدن اسلامي است. براي پردازش اطلاعات، از روش توصيفي-تحليلي استفاده شده كه به شيوه اسنادي و كتابخانه‌اي بوده و از منابع ديني، مقالات علمي و آثار انديشمندان اسلامي استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه فرهنگ قناعت در بُعد فرهنگي-اجتماعي با ترويج ساده‌زيستي و همبستگي اجتماعي، منجر به ارتقاي اخلاق عمومي و كاهش مصرف‌گرايي مي‌شود. همچنين، نهادينه شدن فرهنگ قناعت در جامعه باعث مي‌شود كه افراد بيشتر به ارزش‌هاي معنوي و اخلاقي توجه كرده و از گرايش به رقابت‌هاي مادي و دنيوي دوري كنند. در بُعد سياسي-اقتصادي نيز، اين فرهنگ به ايجاد عدالت اقتصادي، كاهش نابرابري‌ها، و تقويت پايداري و استقلال اقتصادي كمك مي‌كند. اين فرهنگ با تشويق به استفاده بهينه از منابع و پرهيز از اسراف، زمينه‌ساز توزيع عادلانه‌تر ثروت و منابع مي‌شود. يافته‌ها بيانگر اين است كه نهادينه كردن قناعت از طريق ترويج آموزه‌هاي توحيدي، ارائه الگوهاي ديني موفق، و آگاهي‌بخشي اجتماعي مي‌تواند به ايجاد تمدني پايدار، عادلانه و معنوي بر پايه ارزش‌هاي اسلامي منجر شود. اين فرهنگ نه تنها به بهبود شرايط اقتصادي و اجتماعي كمك مي‌كند، بلكه باعث تقويت عدالت و انسجام اجتماعي در جامعه اسلامي مي‌گردد.