پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

استفاده از مَثَل، يكي از شيوه‌هاي تأثيرگذار قرآن در شناخت و تبيين توحيد است. بيشترين تعداد امثال در قرآن، مربوط به مسئلة توحيد و شرك است. فهم معارف توحيدي براي عامة مردم، به‌علت پيچيدگي و جنبة عقلاني‌بودن آن دشوار است. مَثَل‌هاي قرآن با انتقال معاني بسيار در قالب الفاظ كم، حسّي‌كردن مسائل عقلي، ايجاد تنوّع، تنزّل معارف بلند توحيدي و قرار‌دادن آن در سطح فكر عموم مردم، اثرگذاري بر مخاطب از طريق روش مقايسه‌اي و تجسيم مطالب اعتقادي نقش بسزايي دارند. قرآن كريم، تفكر و تذكر و ادراك را به‌عنوان اهداف امثال در قالب آيات آورده است و پيروي از هواي نفساني و جهالت و عدم شناخت خداوند را از موانع توحيد دانسته است. با زبان سادة تمثيل و از طريق تشبيه معاني معقول به مفاهيم محسوس و مشاهده آثار توحيدي در مصاديق امثال قرآني، راه شناخت توحيد آسان‌تر و جامع‌تر صورت گرفته و انسان را سريع‌تر به مقصد الهي مي‌رساند. از ويژگي‎هاي نوشتار حاضر اين است كه با روش توصيفي تحليلي و با استفاده از منابع كتابخانه‌اي، علاوه بر تبيين و تفسير امثال توحيدي، به نقش و تأثير امثال قرآني اعم از اثرگذاري مستقيم يا غيرمستقيم يا تأييد توسط عقل در شناخت انواع توحيد پرداخته تا به‌كارگيري آن در تربيت معنوي صحيح افراد و زمينه‌سازي هدايت توحيدي مؤثر واقع شود و آن‌ها را از خرافه‌پرستي و تجسيم نسبت به خدا دور كند و به ايجاد علاقه در مخاطب نسبت به توحيد عملي و تقويت روحية اعتقادي و نفرت از رذيله شرك و كفر بپردازد. تأثيرگذاري مَثَل، آن را به ابزاري كارآمد براي شناخت معارف توحيدي و جلوگيري از ترويج عقايد باطل تبديل كرده است. از‌اين‌رو، اين پژوهش هدف از شناخت انواع توحيد اعم از توحيد ذاتي، صفاتي، افعالي و عبادي را از طريق بررسي مصاديق امثال قرآني و آثار توحيدي آن دانسته و مهم‌ترين جلوه معرفت توحيد عملي را توحيد عبادي مي‌داند كه حاصل معرفت به توحيد ذاتي و صفاتي و افعالي بوده است.