پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

بطن قرآن كه گاه با عنوان «تأويل» از آن ياد مي‌شود، در روايات متعددي از شيعه و اهل تسنن وارد شده است. ژرفاي مفهومي اين واژه، پيدايش فرقه‌هاي كلامي و مشرب‌هاي فقهي، تفسيري را در ميان مسلمانان در پي داشته است.. تحقيق حاضر باعنوان (بررسي انطباق نظريه آيه الله معرفت (ره) درباره بطن قرآن بر روايات باطني) در راستاي تبيين و توصيف ظهر و بطن قرآن و استخراج قواعد و معيارهايي به منظور برداشت صحيح از آيات نگاشته شده است. ضرورت و اهميت پرداختن به مباحث علوم قرآني به اين خاطراست كه اين مباحث مقدمه‌اي براي رسيدن به محتواي قرآن گردد زيرا بدون آشنايي باعلوم قرآني نمي‌توان پرده از مقاصد اصلي آيات برداشت. يكي از مباحث مهم و مؤثر علوم قرآني در فهم و تفسير قرآن چيستي و چگونگي بطون آن است. آيت اﷲ معرفت ظاهر را معناي به دست آمده از ظاهر الفاظ آيه كه داراي مورد نزول خاصي مي‌باشد مي‌داند و بطن را مفاهيم عمومي و كلي كه پس از جدا ساختن آيه از ويژگي‌ها و جزئيات مورد نزول حاصل مي‌شود مي‌داند. از يافته‌هاي اين پژوهش مي‌توان نتيجه گرفت ظاهر و باطن قرآن از جمله مباحث پيچيده علوم قرآني است كه به صراحت در قرآن نيامده است اصطلاح ظاهر و باطن ريشه در روايات داشته و در ميان متون روايي مورد توجه و تأكيد معصومان بوده است. گوناگوني تعاريف ظاهر و باطن در احاديث موجب گوناگوني فهم از اين دو واژه شده است و از سويي اين مبحث در حوزه‌هاي مختلفي از سوي فقها و اصوليان و نيز در گرايش‌هاي گوناگوني مطرح شده و مورد استفاده نارواي برخي از فرقه‌ها قرار گرفته است بنابراين فهم و درك صحيح مفهوم چنين اصطلاحاتي از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.