پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تكنولوژي يكي از دستاوردهاي بشر است كه بعد از عصر روشنگري و شكلگيري مدرنيته در زندگي انسان توسعه‌يافته است. تكنولوژي حاوي دستاوردهاي مطلوب و نامطلوبي در زندگي اجتماعي انسان است. در نتيجه اين، فعل و انفعالات تكنولوژي بر آزادي انسان تأثير ميگذارد. ظهور تكنولوژيهاي نوين ارتباطي در عصر حاضر به همراه تحولاتي كه در فضاي مجازي به وجود آمده است، بسياري از كاركردهاي خانوادهها و جامعه را دچار اختلال نموده و با چالش روبه‌رو كرده است. اين چالشها در زمينههاي مختلف اعم از فردي، اجتماعي، اقتصادي و اعمال محدوديت بر اين فضا (فيلترينگ)، ميباشد. از طرفي، جامعهي ما يك جامعه ديني اسلامي است كه لازم است در همهي عرصهها مبناي عمل قرار گيرد. فضاي مجازي نيز از اين قاعده مستثنا نيست. از آنجا امروزه كه فضاي مجازي ارتباط مستقيم با زندگي افراد دارد، ضروري است تا ابعاد مختلف آن از لحاظ فقهي مورد بررسي قرار بگيرد. لذا پژوهش پيش رو كه به روش توصيفي تحليلي و با تكيه بر منابع كتابخانهاي انجام شده است به نتايج زير دست يافته است: در زمينه فردي، امكان نقض حريم خصوصي افراد وجود دارد كه فقه اسلامي با ممنوعيت مواردي همچون: غيبت، تجسس، افشاء سِرّ و... با آن برخورد نموده است. در زمينه اجتماعي با دو چالش نمايش كودكان و ارتباط نامشروع رو به رو هستيم كه فقه اسلامي بر مبناي دفع ضرر محتمل، ارشاد جاهل، اصل هدايت و... بر لزوم آموزش كودك و خانواده تأكيد نموده است در زمينهي ارتباط نامشروع نيز با ارائهي راهكارهايي همچون: حجاب، صحبت با نامحرم در حد ضرورت و... با آن برخوردكرده است. در زمينهي اقتصادي نيز جامعه با چالش ارزهاي ديجيتال رو به رو است كه از منظر فقه، با توجه به قاعده لاضرر، اتلاف و تسبيب و... قانوني كردن ارز ديجيتال لازم است. در موضوع فيلترينگ، فقه اسلامي معتقد است كه هر انساني حق آزادي اطلاعات را داراست و فيلترينگ چالش اساسي در اين رابطه محسوب ميشود كه ميتواند آسيبهايي جدي به همراه داشت باشد و بر مبناي قواعدي همچون: دفع ضرر محتمل، كرامت انسانها و... آموزش اصولي جامعه در استفاده از فضاي مجازي را لازم دانسته است.