پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده: كرامت انسان، به عنوان يكي از اصول بنيادين در انديشه اسلامي و متون ديني، جايگاه والايي دارد و در كلام و تعاليم امام علي(ع) به طور برجسته مطرح شده است. كرامت انسان به بيان جايگاه ارزشمند و بلندمرتبه انسان اشاره دارد. امام علي (ع) در نهج البلاغه، كرامت را به عنوان اساس حفظ شأن آدمي معرفي مي كند. اين مفهوم در نهج البلاغه، در ارتباط با ارزش هاي اخلاقي، انساني و اجتماعي بيان مي شود. معيار كرامت واقعي انسان در بندگي خداوند و ايمان راستين به خداوند سنجيده مي شود و بر اصول و ارزش هاي اخلاقي و معنوي استوار است. در مورد كرامت انسان هم سه ديدگاه انسان‌شناسي، معرفت شناسي و حقوقي وجود دارد كه مورد بررسي قرار گرفت و شاخصه هاي كرامت در نهج البلاغه هم شامل اراده و اختيار، خليفه الهي، تقوا، عقل و خردورزي، عدالت خواهي، آزادي، علم ودانش، اخلاق نيكو، زهد و بي نيازي از دنيا و احترام به ديگران است. اين پژوهش در پي آن است تا به بررسي كرامت انساني و معيار و شاخصه هاي آن در كلام امام علي (ع)، بپردازد. اين نوشتار مي‌كوشد با روش توصيفي‌ - تحليلي و به شيوه مطالعه كتابخانه‌اي، به واكاوي كرامت انساني در نهج البلاغه بپردازد و نشان دهد كه مباني كرامت، معيارهاي آن و شاخصه هايش چگونه است. در اين پژوهش ابتدا مفهوم كرامت انسان در متون ديني و مباني آن در كلام نقلي بررسي شد و سپس معيار ها و شاخصه‌هاي مرتبط با كرامت انساني در نهج البلاغه استخراج و تحليل شد. از نتايج اين پژوهش مي توان گفت كه كرامت انسان در نهج البلاغه، بر مبناي ارزش هاي اخلاقي، عقلاني و ديني قرار گرفته به اصولي همچون تقوا، عقل، عدالت، آزادي، علم، اخلاق و زهد و احترام به حقوق ديگران وابسته است. انسان بايد با عمل به اين شاخصه ها، جايگاه والاي خود را حفظ كند. كرامت انسان در نهج البلاغه در گرو رفتارهاي اخلاقي و رعايت مسئوليت هاي ديني و اجتماعي مي‌باشد. اين شاخصه‌ها زمينه‌ساز دستيابي به كمال انساني و تحقق جامعه اي عادلانه و متعالي در چارچوب آموزه‌هاي اسلامي است.