پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

محبت يكي از مفاهيم كليدي در كلام انديشمندان، مفسران و متكلمان بوده و هست. بسياري از انديشمندان معتقدند محبت نقش مهمي در نيل انسان به كمال دارد. مفهوم محبت و مشتقات آن بيش از نود بار در قرآن مورد استفاده گرفته و اين امر نشان از اهميت آن دارد. بدون ترديد تبعيت از خداوند، پيروي از پيامبر (ص) و مودت نسبت به اهل بيت (ع) جز با وام‌گيري از مفهوم محبت امكان پذير نيست و دو انديشمند جهان اسلام يعني ملاصدرا و علامه حسن زاده آملي به خوبي از مفهوم محبت و نقش آن در كمال انساني بهره برده اند. نقش محب در كمال را هم در امور دنيوي و هم اخروي مي توان مشاهده نمود. اين پژوهش به روش توصيفي تحليلي و با مراجعه به منابع كتابخانه‌اي و با بررسي منابع متعدد از جمله آثار علامه حسن زاده آملي و ملاصدرا به نگارش در آمده است. علامه حسن‌زاده آملي معتقد است، از آنجا كه انسان خود را جانشين خداوند مي‌داند بايد نوع دوست و مهربان باشد و خويشتن را مظهر اسم شريف خداوند متعال كه مظهر رحمانيت و رحيم بودن است بداند و در وجود او محو و خود را در او بيابد و ببيند. اگر كسي نسبت به انساني بدي نمايد و شخص تا انتقام نگيرد آن را رها نكند، بدون ترديد در اين شخص محبت نيست و شخصي كه در آن محبت نباشد و هم نوعي وجود نداشته باشد، نمي‌تواند متزين به علم اخلاق و خودشناسي شود از اين رو براي نيل به خداوند و كمال لازم است كه انسان از محبت كردن كه صفت رحماني خدا محسوب مي‌گردد در راستاي كمال در راستاي كمال گام بردارد. ملاصدرا با انجام يك دسته بندي از مفهوم محبت در انسان‌ها، آن را به الهي و نفساني تقسيم مي‌نمايد كه هر محبتي نوعي عبوديت محسوب مي‌گردد، ايشان معتقد است اگر آدمي محبت نفساني به چيزي غير از خداوند داشته باشد مي‌تواند شخص را به حكمت و معرفتي ناصحيح و شرك آميز نيل دهد، اما اگر انسان با تزكيه نفس محبتي كسب نمايد كه در آن محبت معطوف به معرفت خداوند باشد مي تواند انسان را به كمال سوق دهد.