پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده علامه جعفري و يالوم به عنوان دو متفكري كه دغدغۀ حيات و معناداري آن را دارند، مؤلفه‌هاي مهمي براي معناآفريني زندگي بيان نموده‌اند. آزادي يكي از اين مؤلفه‌هاست كه در ضمن گسترۀ معنايي در ميان انديشمندان، نقش بارزي در معنادهي به زيست انساني دارد. نظر به اهميت اين مسئله در اين پژوهش با روش توصيفي تحليلي اين مهم در انديشۀ دو متفكر مورد تبيين قرار گرفت. چنين به دست آمد كه در انديشۀ هر دو متفكر توجه به خود و پرداختن به درون، گامي آغازين براي درك از آزادي انسان محسوب مي‌شود؛ يعني انسان در بدو امر بپذيرد كه ديگران مسئول اعمال او نيستند، اين خود انسان است كه در آنچه برايش رخ داده مسئول بوده است؛ از همين رو بايد نسبت به خودش ارزيابي و شناخت داشته باشد تا به انسان كمك كند مسئوليت، تعهد به تغيير، تصميم و عمل را درك كند. اين امر نيازمند آزادي است؛ يعني نه تنها مستلزم قبول مسئوليت براي انتخاب‌هاي زندگي بلكه اين تغيير مستلزم عمل اراده است. در انديشۀ هر دو متفكر، ارتباط وثيقي ميان دغدغه‌هاي وجود انسان وجود دارد. چنانچه يالوم ميان دو دغدغۀ مرگ و آزادي، آزدي انسان را آنتي‌تز مي‌داند؛ يعني زماني كه انسان از مرگ در اضطراب است، احساس آزادي روي مثبتي است كه در زندگي نمايان مي‌شود و انسان را در برابر اعمالش مسئول مي‌داند و انسان را از اضطراب نجات مي‌دهد و اين امر به زندگي معنا مي‌دهد. هر چند نحوۀ مواجۀ علامه با يالوم در اين پديده متفاوت است. علامه معتقد است انسان با گذر از حيات طبيعي، حقيقت زندگي را درك مي‌كند و شناخت درك اين معنا، نيز درگرو آگاهي و توجه به مرگ است؛ ولي يالوم راه حل غلبه بر اضطراب مرگ را روياروشدن و مواجهه با آن مي‌داند. ضمن وجود موارد اشتراك در اين باره، در روش مواجهه با معناي زندگي، هدفمندي جهان هستي، جعل يا كشف معنا ميان يالوم و علامه جعفري تفاوت وجود دارد. كليدواژه‌ها: معناداري زندگي، آزادي، اروين يالوم، علامه جعفري، مسئوليت.