پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

مفسران و قرآن‌پژوهان روايات ائمه‌ي اطهار (عليهم‌السلام) را به‌عنوان يكي از منابع تفسيري، در تفاسير خويش استفاده نموده‌اند. يكي از تفاسير گسترده و مهم قرن سيزدهم، تفسير روح المعاني آلوسي است. آلوسي درحالي‌كه سني مذهب است و تعصبات شديدي نسبت به شيعيان دارد از اكثر معصومين (عليهم‌السلام) در تفسير خود رواياتي را بيان نموده است. اما موضع وي نسبت به روايات معصومين (عليهم‌السلام) متفاوت است، ايشان گاهي روايت ائمه را تأييد و گاهي نيز تكذيب نموده است. اهداف اين پژوهش عبارتند از: بيان جامعه آماري روايات مطرح‌شده در تفسير روح المعاني، تعداد روايات مطرح‌شده از هر معصوم (عليه‌السلام) به‌صورت جداگانه، موضع شناسي تأييدي و تكذيبي آلوسي در برابر روايات معصومين (عليهم‌السلام) .نتايج به‌دست‌آمده از اين تحقيق عبارتند از: اهل سنت در يازده منبع مهم روايي خويش: مسند احمد بن‌ حنبل، صحيح البخاري، صحيح مسلم، سنن ابن‌ماجه، ابوداود، ترمذي، نسايي و دارمي، المستدرك حاكم نيشابوري، سنن بيهقي و كنزالعمال تعداد 4281 روايت از ائمه‌ي اطهار (عليهم‌السلام) بيان كرده‌اند. جناب آلوسي نيز در تفسير خويش 200 روايت از معصومين (عليهم‌السلام) را ذيل آيات متعددي از قرآن كريم بيان نموده است. كه سهم امام علي (عليه‌السلام) 41 روايت، حضرت فاطمه (سلام‌الله عليها) 2 روايت، امام حسن (عليه‌السلام) 7 روايت، امام حسين (عليه‌السلام) 3 روايت، امام سجاد (عليه‌السلام) 14 روايت، امام باقر (عليه‌السلام) 38 روايت، امام صادق (عليه‌السلام) 77 روايت، امام كاظم (عليه‌السلام) 3 روايت، امام رضا (عليه‌السلام) 13 روايت و امام محمدتقي (عليه‌السلام) 2 روايت مي‌باشد.البته از اين تعداد 175 روايت را به‌صورت صريح، تأييد بر ساير روايات، تأييد در ضمن روايات ساير راويان، همراه با تأييديه از سخن قرآن و پيامبر (صلي‌الله عليه و آله و سلم)، همراه با شرح و توضيح در ادامه‌ي روايات مورد تأييد خويش قرار داده است و تعداد 25 روايت را با عباراتي مانند بعيد به نظر مي‌رسد، صحيح نيست و اگر صحيح باشد، رد و تكذيب نموده است. روش تحقيق در اين پژوهش بنيادي است و پژوهشگر با استفاده از شيوه‌ي كتابخانه‌اي به جمع‌آوري مطالب پرداخته است.