پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

موضوع تحقیق:
 

نام دانشجو:حسین نصیر پور کته سری
نام استاد: آقای بهروز شهبازی
رشته تحصیلی: کاردانی روابط عمومی
(پودمان چهارم)     بهار 93



تعریف و ضرورت گزارش تحقیق
بدیهی است که تحقیق یکی از پایه های بسیار اساسی در پیشرفت علوم است .هر محققی از نتایج بدست آمده از تحقیق خود بهره می برد وبرای خود مسئله ای را می شکافد و نکته مبهمی را روشن می کند در نتیجه در راه پیشبرد علم قدمی بر می دارد. تردیدی نیست که یافته های او برای دانشمندان ، محققان، و علاقه مندان دیگر نیز جالب است و دیگران نیز می خواهند نسبت به این یافته ها آگاهی یابند بنابر این او باید یافته های خود را با دیگران در میان گذارد، یعنی باید تحقیق خود را گزارش کند . محقق در تهیه گزارش تحقیق می تواند به سلیقه خود عمل کند یعنی باید تحقیق خود را گزارش کند. محقق در تهیه گزارش تحقیق می تواند به سلیقه خود عمل کند یعنی آنچه را که فکر می کند برای دیگران مفید است بنویسد. اما ممکن است که او برخی از مطالب لازم را خواسته یا ناخواسته نا گفته بگذارد و به خواننده اطلاعات کافی را ندهد.بر این اساس برای تهیه گزارش تحقیق ،دستورالعمل و راهنماهایی پیشنهاد شده است. اگر چه ممکن است شیوه ارائه گزارش تحقیق در علوم مختلف متفاوت باشد ولی یک اصل کلی را می توان برای تمام آن بیان داشت و آن اینکه گزراش تحقیق باید شامل تمام مطالبی باشد که خواننده را یاری می کند تا تحقیق و نتایج بدست آمده از آن را دریابد.
گزارش تحقیق وسیله ای است برای انعکاس جریان انجام تحقیق و نتایجی که از آن به دست آمده است اگر گزارش تحقیق خوب تهیه نشود حتی از ارزش نتایج بهترین تحقیقات نیز کاسته می شودپال در کتاب طرز تهیه گزارش تحقیق به سه نوع گزارش تحقیق که برای محققان و علاقه مندان قابل استفاده است اشاره می کند : ا- گزارش تفصیلی 2- گزارش فشرده 3- گزارش خاص
1-گزارش تفصیلی :
گزارش تفصیلی یا گزارش اساسی که جریان و مدارک تحقیق،نتایج بدست آمده،احتیاطها و پیشنهادها را در بر دارد.این گونه گزارشها باید بصورتی نوشته شود که محققان دیگر بتوانند از روی همان گزارش آن تحقیق را تکرار کنند.برای مثال گزارش پایان نامه های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دوره دکترا را می توان در این طبقه جای داد.
2-گزارش فشرده:
 علاوه بر گزارش تفصیلی ممکن است محقق بخواهد یک گزارش فشرده برای چاپ در مجله های علمی،تحقیقی ویا فنی تهیه کند.ویژگی اساسی این قبیل گزارشها این است که در عین فشرده و مختصر بودن مطالب ، اطلاعات کافی به خواننده می دهد به نحوی که بر اساس آن اطلاعات خواننده می تواند از مسئله تحقیق، طرح، روش انجام تحقیق، یافته ها و نتیجه گیریهای تجقیق ارزش یابی کند، و خوانندگانی که به موضوع تحقیق علاقه مند می گردند می توانند به گزارش تفصیلی تحقیق مراجعه کنند.
3- گزارش خاص:
نوع دیگر گزارش تحقیق آنست که برای گروه خاصی از خوانندگان تهیه می شود، برای مثال اگر گزارش مربوط به مطالعه ای باشد که به منظور یافتن یک فهرست لغات پایه برای درس مقدمات خواندن صورت گرفته است هر چند که گزارش تفصیلی این تحقیق برای محققی که به نظریه و روش آن آگاهی دارد لازم است ولی برای افرادی که مسئول تهیه مواد درسی هستند چندان لازم نیست. مسئولان تهیه مواد درسی بیشتر در پی تهیه یک فهرست لغات هستند نه اینکه این لغات بر پایه چه قوائدی بوجود آمده اند . برای آنان فنون تحلیل نتایج و روش و ابزار تحقیق چندان مهم نیست . در این قبیل موارد نیز گزارش تفصیلی تحقیق باید تهیه و در دسترس علاقه مندان قرار گیرد.
اهداف گزارش تحقیق

گزارش تحقیق برای رسیدن به دو هدف تنظیم می شود:
1-    محقق می خواهد کاری را که انجام داده است، هدف انجام تحقیق و آنچه را که یافته هایش به دانش انسان می افزاید یا به حل مشکلی منجر می شود، در اختیار خوانندگان قرار دهد.
2-     محقق علاقه مند است مراحل تحقیق خود را به شیوه ای روشن و دقیق تدوین و منتشر کند تا چنانچه محققان دیگر بخواهند به بازآزمایی فرضیه ها و بررسی یافته هایش بپردازند،بتوانند مراحل انجام تحقیق را به همان شیوه تکرار کنند.
پژوهشنامه نویسی یا تهیه گزارش نتایج مطالعات و تحقیقات علمی بهترین مرحله پژوهشگری به شمار می آید. تحقیق زمانی کامل است که نتایج آن در اختیار جامعه علمی گذارده شود. به عبارت دیگر اگر محقق نتواند یافته های تحقیق و نتایج اقدامات خود را در اختیار سایر محققان و علاقه مندان قرار دهد، تحقیق او هر اندازه که مهم باشد، به پیشرفت علم کمکی نخواهد کرد، در واقع مثل اینست که اصلا تحقیقی انجام نگرفته است.
درفرآیند تحقیق پس از گردآوری داده ها و تجزیه و تحلیل و تفسیر آنها و نتیجه گیری نوبت به تدوین گزارش می رسد.تهیه گزارش تحقیق مرحله نسبتا دشواری است که نیاز به وقت، توجه و مهارتهای نوشتاری دارد. گزارش تحقیق باید به خوبی سازماندهی شود تا اطلاعات مربوط به فرآیند تحقیق به صورت روشن در اختیار همگان قرار گیرد.محقق قبل از آغاز نگارش گزارش تحقیق باید یکی ازسبکهای متداول استنادی (ارجاعی) را انتخاب کند و در طول گزارش آنرا به طور کامل رعایت کند . از جمله این سبکها که به طور گسترده به وسیله محققان علوم رفتاری، به ویژه روان شناسی و علوم تربیتی ، مورد استفاده قرار می گیرد، راهنمای انتشارات انجمن روان شناسی آمریکا(APA) است.

طبقه بندی الگوهای گزارش تحقیق
پیشتر گفتیم که پال سه گزارش تحقیق که برای محققان و علاقه مندان می تواند قابل استفاده باشد نام برده است : تفصیلی، فشرده و خاص. در اینجا با استفاده از این طبقه بندی و برای کمک به محققان الگوهای تهیه و تدوین گزارشهای تحقیق را در سه طبقه بحث می کنیم: 1- الگوی تدوین گزارش نهایی تحقیق (رساله، پایان نامه و هر گونه گزارش تحقیقی دیگر) 2- الگوی تدوین گزارش یافته های تحقیق به صورت مقاله علمی و3- الگوی تدوین گزارش و عرضه یافته های تحقیق در همایش علمی. در معرفی این الگوها به طور عمده از راهنمایی انتشارات انجمن روان شناسی آمریکا استفاده شده است.
**1-الگوی تدوین گزارش نهایی تحقیق (رساله، پایان نامه و هر گونه گزارش تحقیقی دیگر)
معمولا گزارش نهایی تحقیق (رساله و پایان نامه) دارای بخشها، اجزا و فصولی است که رعایت آنها برای تهیه و تدوین گزارش ضروری است. در اینجا ابتدا به صورت کلی و سپس با جزئیات بخشها و فصول گزارش نهایی (به ویژه پایان نامه ها) را معرفی می کنیم.
      *اجزا و رئوس کلی مطالب گزارش نهایی:
الف) پیش گفتار یا مطالب مقدماتی
ب) سازمان اصلی گزارش :
فصل اول : مسئله یا طرح تحقیق
فصل دوم: ادبیات یا پیشینه تحقیق
فصل سوم: روش انجام تحقیق یا متدولوژی
فصل چهارم: داده ها و تجزه و تحلیل آنها
فصل پنجم: خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادها
ج) کتاب شناسی یا مطالب مرجع
* اجزا ورئوس مفصل مطالب گزارش نهایی:
الف) پیشگفتار یا مطالب مقدماتی :
1-    صفحه بسم الله الرحمن الرحیم
2-     صفحه عنوان (شبیه روی جلد است و موارد زیر را در بر دارد)
-    آرم دانشگاه، موسسه ، سازمان
-    پایان نامه (برای دریافت درجه کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا)
-    عنوان تحقیق
-    استاد راهنما
-    استاد مشاور (اگر وجود داشته باشد)
-    نگارش (نام کامل محقق )
-    سال تحصیلی ..........-..........
3-    صفحه تائیدیه ( اگر خواسته شده باشد و شامل اسامی استادان راهنما ، مشاور و داور با محل امضاء آنها )
4-    قدردانی
5-    چکیده ( حداکثر 2 صفحه شامل ، عنوان، اهداف، سوالات یا فرضیه ها، روش تحقیق ، و نتایج اجمالی)
6-    فهرست محتوا
7-    فهرست جدولها (اگر وجود داشته باشد)
8-    فهرست شکلها و نمودارها (اگر وجود داشته باشد)
ب ) سازمان اصلی گزارش:
فصل اول: مسئله یا طرح تحقیق
1-    بیان مسئله
2-     اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
3-     اهداف تحقیق
-    اهداف کلی
-    اهداف اختصاصی (ویژه یا جزئی)
4-     متغیرهای مورد مطالعه ( با ذکر نوع متغیر، مستقل، وابسته، تعدیل کننده، مزاحم و ...)
5-     سوالات ویژه تحقیق و یا فرضیه های تحقیق
6-     تعریف اصطلاحات مهم و متغیرهای تحقیق
-    تعاریف مفهومی ( نظری)
-     تعاریف عملیاتی ( عملی)
-    فصل دوم: ادبیات یا پیشینه تحقیق
1-    مقدمه
2-     بررسی نظریه ها و متون مربوط به موضوع تحقیق
3-    تحقیقات انجام شده در ارتباط با موضوع تحقیق
-    تحقیقات انجام شده در داخل کشور
-     تحقیقات انجام شده در خارج کشور
4-    نتیجه گیری کلی از بررسی متون و تحقیقات انجام شده
فصل سوم: روش انجام تحقیق متدولوژی
1-    مقدمه
2-    روش تحقیق
3-    طرح تحقیق
4-    جامعه آماری
5-    نمونه آماری
6-    روشها یا ابزارهای گردآوری داده ها
-    نحوه ساخت و تهیه روش یا ابزار
-     روایی و پایایی روش یا ابزار
-    شیوه اجرای روش یا ابزار
7-    روش تجزیه و تحلیل داده ها
-    روشهای آمار توصیفی
-    روشهای آمار استنباطی
8-    جدول تناظر فرضیه  یا سوالات ویژه با سوالات پرسشنامه (اگر ابزار گردآوری محقق ساخته است)
فصل چهارم: داده ها و تجزیه و تحلیل آنها
1-    مقدمه ( بیان مختصر در مورد نحوه تجزیه و تحلیل هریک از سوالات یا فرضیه های تحقیق )
2-     تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها ( برای هر یک از سوالات ویژه یا فرضیه های تحقیق )
3-    تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها ( برای هریک از سوالات ویژه یا فرضیه های تحقیق)
فصل پنجم: خلاصه، نتیجه گیری و پیشنهادها
1-    خلاصه ( حداکثر 2 صفحه و شامل عنوان،اهداف، سوالات یا فرضیه ها، روش تحقیق و شیوه تجزیو تحلیل داده ها)
2-     نتایج ( بیان نتایج مختصر تجزیه و تحلیل سوالات یا فرضیه های تحقیق)
3-    بحث و تفسیر نتایج ( برقراری ارتباط بین نتایج هر یک از سوالات یا فرضیه های تحقیق با نتایح تحقیقات دیگر قید شده در فصل دوم)
4-    محدودیتهای تحقیق
-    در اختیار و کنترل محقق
-    خارج از اختیار و کنترل محقق
5-    پیشنهادها
-    مبتنی بر نتایج تحقیق
-    مبتنی بر تجارب محقق
-    برای محققان دیگر
ج) کتاب شناسی یا مطالب مرجع
1- فهرست منابع( طبق حروف الفبا و دستورالعمل یا راهنمای انتشارات انجمن روانشناسان آمریکا،APA)
1-    پیوستها ( نمونه ابزار گردآوری داده ها، معرفی نامه ها و ...)
2-    خلاصه انگلیسی( اگر خواسته شده باشد)
همه گزارشهای تحقیق،از جمله پایان نامه های تحصیلی پیش از انتشار یا ارائه به هیئت داوران باید ارزیابی شوند.(فرم نمونه کتاب ص 296 )
**2- الگوی تدوین گزارش یافته های تحقیق به صورت مقاله علمی
برای اینکه نتایج تحقیقات علمی در اختیار دانشمندان و علاقه مندان قرار گیرد راههای مختلفی وجود دارد. بهترین راه برای انتشار یافته های علمی مجله های علمی (SCIENTIFIC JOURNALS) هستند. هرچند که همه علوم در هدف و روش راه مشابهی را می پیمایند، به خاطر ویژگیهای اختصاصی رشته های مختلف علمی، هریک از آنها برای پژوهش نامه نویسی و گزارش یافته های علمی خود روش و اصول خاص را ابداع کرده اند.
پژوهشنامه علمی از بخشهای زیر تشکیل می یابد:
•    عنوان
•    مولف ( و سازمانی که به آن وابسته است)
•    چکیده
•    مقدمه
•    روش
•    نتایج
•    بحث
•    مراجع (منابع )
علاوه بر این بخشها، پژوهشنامه ممکن است شامل قسمتهای دیگری مانند جدول، شکل، یا پیوست باشد، اما بخشهای اصلی همان هشت بخش هستند.
**3- الگوی تدوین گزارش و عرضه یافته های تحقیق در همایش علمی
ارائه یافته ها و نتایج تحقیقات در همایشها و سایر گردهماییهای علمی، از جمله راههای اشاعه نتایج تحقیق است. بعد از ارسال مقالات به همایشها و گردهماییهای علمی مقالات به وسیله اعضای کمیته علمی همایش یا گردهمایی مورد ارزیابی قرار می گیرند بدیهی است که بعد از ارزیابی مقالات دو نتیجه کلی حاصل می شود: مقاله یا مورد پذیرش قرار می گیرد یا رد می شود. مقالات پذیرفته شده به دو صورت ارائه می شوند: الف- به صورت سخنرانی ب- به صورت پوستر
الف- نحوه ارائه مقاله به صورت سخنرانی:
لازم است سخنران قبل از ایراد سخنرانی چارچوب مطالب مورد نظر خود را چنان تنظیم کند که در مدت زمان تعیین شده قابل عرضه باشد. جنبه هایی که در این باره مورد نظر قرار می گیرد به شرح زیر است:
-    توجه به اهداف گردهمایی یا همایش
-    در نظر گرفتن ویژگیهای مخاطبان
-    انتخاب محتوای اصلی سخنرانی با توجه به هدف یاد شده
-    تنظیم مطالب و رعایت توالی منطقی آنها
-    انتخاب روش مناسب عرضه مطالب (استفاده از اورهد، اسلاید و ...)
-    تمرین عرضه مطالب در مدت زمان مورد نظر
ب- نحوه ارائه مقاله به صورت پوستر:
پوستر عبارت است از یک متن نوشته شده که به صورت لوحه در ابعاد حداکثر 150×100 سانتی متر تهیه می شود. این متن شامل اجزای زیر است
-    عنوان
-    مولف
-    چکیده
-    مقدمه
-    روش
-    نتایج و یافته ها
-    بحث و نتیجه گیری


منبع و ماخذ: کتاب روشهای تحقیق در علوم رفتاری، تالیف دکتر رمضان حسن زاده