چکیده
موضوعها و مباحث مربوط به زنان همواره یکی از مباحث مهم و فراگیر در طول تاریخ اندیشه ها بوده و در دوران معاصر، به دلایل مختلف، از رشد و بسامد بیشتری در ایران و جهان برخوردار شده است. رویکرد معقول به مباحث این عرصه و دفاع منطقی از اندیشه های اسلامی درباره زنان، مستلزم آشنایی هر چه بیشتر با دیدگاههای اسلامی و غیراسلامی است که در این زمینه مطرح شده اند. این امر اگر به گونه ای تطبیقی انجام شود از دامنه تأثیر بیشتری برخوردار است و دایره وسیع تری از حقیقت را روشن می سازد. از این رو در نوشتار حاضر در یک گونه شناسی تطبیقی، نگرش قرآن و مدرنیته در باب کرامت زن مورد بررسی قرار گرفته است. فرضیه ی این مقاله آن است که در مورد دفاع از کرامت زن، نگرش اسلامی نسبت به نگرش مدرنیته از برجستگی و دفاع¬پذیری بیشتری برخوردار است.
ادعای اصلی همه کوشندگان و نظریه پردازان حوزه زنان، دفاع از حقوق و کرامت زن و جلوگیری از ظلم و اجحاف در حق اوست، ولی هر یک از آنان در تبیین مفهومها، مصداقها و راه حلهای ارائه شده با یکدیگر اختلاف نظر دارند. حال پرسش این است که با توجه به وحدت ادعا و کثرت راه حل، کدام راه را باید در پیش گرفت؟ چگونه می توان از میان دیدگاههای مختلف یکی را برتر دانست و به عنوان راهنمای مسیر انتخاب کرد؟ یکی از بهترین راههای اثبات برتری یک دیدگاه، انجام بررسیهای تطبیقی و موردی است.با توجه به آموزه های اسلام اصیل ناب محمدی قرآننهزنانراافرادیمحجورمیداندونههمچونمدرنیتهکهبهبهانهیابهنیتنجاتزنومبارزهبازنستیزی،دریکحرکتافراطیبهداممردستیزیافتادندیاجایگاهوشأنوشخصیتهریکاززنومردرابههمزدندکهنتیجههردو،ظلمدرحقزنانومحرومکردنآنهاازحقوقطبیعی،شرعیوقانونیشانبود. دیدگاهاسلامرامیتواننگرشیمتعادلدانستکهدرعینحفظحقوقوکرامتهریکاززنومردوقرارگرفتنهرکدامدرجایگاهشایستهخود،برایهرکداموظایف،تکالیفوامتیازهاییرادرنظرگرفتهاست.تلاش این اثر برآن بوده است که پس ازمعناشناسی کرامت و کرامت زن به بحثازآندراسلام پرداخته و امتیازات و افتراقات آن بانظان مالی –حقوقی دیگر ازجمله مدرنیسم اشارت نماید.
واژگان کلیدی :کرامت زن، اسلام،مدرنیته،تجدد،قرآن ،زن ستیزی
نتایج
1. تبیین و تدوین کرامت و جایگاه زنان در نظام حقوقی اسلام نه تنها یکی از بایسته های علمی و پژوهشی، بلکه از ضرورت های علمی و اجتماعی روزگار ماست. منظور از کرامت زن، تصویر جامعی است که دین مبین اسلام در ناحیه توصیف ها، ارزش ها، وحقوق ازشخصیت مطلوب زن مسلمان ارائه داده است که باتوجه به معارف عمیق قرآن کریم، به آن پرداخته می شود. در مرحله ی توضیف، ویژگی های طبیعی و تکوینی زن در ابعاد روحی، روانی، انگیزشی و رفتاری معرفی می گردد، اما در مرحله ی ارزش گذاری به جایگاه و منزلت هریک از این اوصاف، احوال و رفتار در مجموعه ی حیات انسانی اشاره می شود، به عبارت دیگر با توجه به قرار گرفتن زن در مرتبه ای از کرامت الگوی مطلوب و انتظارات اسلام از یک زن مسلمان مورد بحث قرار می گیرد. در بخش حقوق (نظام حقوقی اسلام) از یک سو از برخورداری هایی که برای زنان قرار داده شده، بحث و از سوی دیگر به تکالیف زن در برابر دیگر اعضای خانواده و جامعه پی می بریم.
2. در نظام حقوقی اسلام زنان در تمام عرصه های زندگی از نگاه فکری، فلسفی، حقوقی، فرهنگی، اجتماعی، خانوادگی در جایگاه طبیعی، و ارزشهای اصلی و فطری خویش قرار گرفته اند.
زنان در نظام حقوقی کرامت مدار اسلام از حقوقی نظیر حق کار، حق تحصیل، حق مشارکت در امور اجتماعی، حق ارث، حق کرامت وحسن معاشرت و نظایر آن برخوردارند.
3. با مطالعه وضع اسف بار زنان در گذشته و امروز به خوبی در می یابیم که نظام های حقوق بشری و کنوانسیون های مدافع زنان نتوانسته اند کرامت و عزت را برای زنان به ارمغان بیاورند و با دادن
آزادی های لجام گسیخته به زنان و سست کردن بنیاد خانواده و راندن زنان به سوی عرصه های ناسازگار با سرشت و طبیعت زنان، آنها را به دام شیادان انداخته اند.
4. آموزه های ناب محمدی در اسلام تنها راه نجات زنان شناخته می شود. یکی از مباحث مهم در مضامیتن اسلام، جایگاه زنان در آن است. بی تردید تفاوت ها و امتیازات نظام حقوقی اسلام با نظام های دیگر در خصوص کرامت زنان موجب شده است که شبهات و اتهاماتی را بر آن نظام حقوقی روا دارند و به گونه ای داوری کنند که گویی مسئله کرامت زنان در آن نادیده گرفته شده و یا بدان ستم رفته است. تلاش نوشتار حاضر برآن بوده است که پس از معنا شناسی «کرامت» و « کرامت زن » در نظام معنایی قرآن، به بحث از آن دراسلام پرداخته و امتیازات و افتراقات آن با نظام های حقوقی دیگر از جمله مدرنیسم اشارت نماید.
5. علاوه بر برخی ضعفهای دیگری که در مدرنیته است در قضاوت بین دو دیدگاه مطرح شده، نگاه قرآن را تقویت می بخشد. البته اشکالات و زیاده روی های آنان به اندازه ای است که گاه از سوی برخی فمنیستها هم مورد انتقاد واقع شده.
