چکيده
مجموعة حاضر «بررسی سبک زندگی قرآنی» است که با تأکید بر آیات قرآن کریم به نگارش در آمده است. امروزه موضوع سبک زندگي يكي از مهمترین مسائل مورد بررسي در تمام جوامع است و نشان از فرهنگ ملت ها دارد. مکاتب دینی و غیر دینی به گونهای می کوشند تا طرحی برای سبک زندگی انسانها تنظیم کنند. ارائة بهترین طرح سبک زندگي برای بشر، تنها و تنها از کسی بر می آید که خود، آفریننده انسانها و آگاه از ویژگیها و عالم بر تمام مصالح زندگی ایشان بوده و تمام تلاش او در جهت سعادت بشر خلاصه شود. او کسی نیست جز خداوند متعال، یکتا خالق هستی. او در کتاب کامل خویش قرآن کریم، مبانی سبک زندگی در تمام ابعاد را برای انسان ها، به ارمغان آورده است. این مجموعه میكوشد با بهرهگیری از این کتاب جاودان، به بررسی آن بپردازد. برای این مقصود، با عنايت به بیانات مقام معظم رهبری مدظله العالی در خصوص بُن مایههای سبک زندگی با محورهای «خردورزی، اخلاق و حقوق»، ابتدا در بخش اول به بررسی بن مایه های سبک زندگی قرآنی در چهار مبنای اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی پرداخته شده است و پس از آن، طبق تاکید معظم له، عامل اساسی تغییر سبک زندگی اسلامی که «سبک زندگی غربی» میباشد بحث شده است. در دومین بخش از کتاب بیانات، مورد نقد قرآن کریم قرار گرفته است. در بخش سوم به آسیب شناسی سبک زندگی کنونی جامعه پرداخته و راه های برون رفت ذکر شده است و در نهایت در چهارمین بخش با بیان اسوههای قرآنی سبک زندگی، بهترین الگوهای زندگی را ارائه شده است.
کلید واژه ها: سبک زندگي قرآنی، مباني اعتقادي، مبانی اخلاق، مبانی اجتماعي، مبانی اقتصادی، سبک زندگی غربی.
نتیجه گیری
امروزه موضوع سبک زندگی به جهت «سرعت و گستره وسیع تغییر و تحول در زندگی امروزی» و همچنین «کثرت الگوهای مورد توجه جامعه برای زیستن» از اهمیت بسیاری برخوردار است. سبکی شدن زندگی، نتیجه دگرگونی گسترده در زندگی و کثرت الگوهای آن است. از پی آمدهای پرهیز ناپذیر سلطه چنین فرهنگی در جامعه، گسترش اصول غیر ارزشی لذت گرایانه، نوجویانه و مصرف گرایانه است.
انسان مسلمان می‌تواند زندگی خود را بر مدل‌های مختلفی منطبق گرداند، اما از میان همه مدل‌ها، سبکي را که بیشترین بندگی در آن نهفته و هماهنگی بیشتری با هدف قرب الهی داشته باشد در زندگی فردی و اجتماعی خود مطلوب می‌داند؛ چرا که باید به ملاحظه مقاصد عالی و اهداف بزرگ، شیوه‌ها و آدابی را برای زندگی برگزیند.بی‌شک کسی که به دنبال چنين هدف مقدسي است نمی‌تواند نسبت به روش زندگی بی‌تفاوت باشد و آداب متناسب با هدف را بر خود الزام می‌کند و التزامات رفتاری و انضباط خاصی را در زندگي پدید می‌آورد. سبک زندگی همان روش اسلامی و انضباط رفتاری‌ای است که تحت آرمان عالی عبودیت قرار دارد و همه شئون زندگی از نماز و عبادت تا کسب و کار و تحصیل و تفریح و معاشرت و بهداشت و خوراک و معماری و هنر و سخن گفتن و تولید و مصرف و آراستگی ظاهری و... را در مسیر بندگی قرار داده و صبغه الهی می‌بخشد.
از اینرو مي توان گفت سبک زندگی اسلامی، اسلامي بودن زندگی است کهپایه های آن بر بینش و منش ديني استوار است. چه اينکه اگر این دو با هم نباشد انسان قادر به حرکت در مسیر صحیح زندگی نخواهد بود، مانند پرنده‌ای که یکی از بال‌های وی دارای مشکل باشد. اندیشه و اقدام دو شرط اساسی برای دست یافتن به سعادت محسوب می‌شود. بینش، اعتقاد به باورهای اسلامی و منش، عمل به دستوراتی است که خداوند ترسیم فرموده است؛ این احکام شاه‌بیت‌هایی مانند نماز و روزه دارد و فروعی مانند صله رحم، خوش‌اخلاقی در ارتباطات فردی و جمعی، رعایت بهداشت محیط زیست را در برمی‌گیرد که نمونه‌ای از مؤلفه‌های سبک زندگی اسلامی محسوب می‌شود.
آنچه امروزه جامعه اسلامی را با آسیب جدی مواجه ساخته است، نفوذ فرهنگ غرب در سطح اجتماع می باشد. برخی ظاهرگرايان بر این باورند تغییر سبک زندگی، ارمغان مدرنیته در عصر حاضر است که گریزی از آن نیست؛ اما حقیقت این است که «تغییر مبنا» سبب تغییر و تحول در سبک زندگی اسلامی شده است و مدرنیته، تنها یکی از پیامدهای این تغییر مبنا در جامعه کنونی می باشد. پایه و اساس سبک زندگی در جامعه‌ی سنتی ایران بر اساس اسلام بنا شده است و تغییر آن به منزله‌ی تغییر سبک زندگی اسلامی به شیوه‌های مدرن و وارداتی است که با فرهنگ اسلامی هیچ گونه همخوانی ندارد و در نتیجه تغییر هویت فرد مسلمان را به دنبال دارد.
بر این اساس، خاستگاه اصلی فرهنگ زندگی اسلامی، ایمان به اعتقادات است که مبنای سبک زندگی اسلامی را می سازد. زندگی بدون اعتقاد و ایمان عمیق دینی زندگی لیبرالیستیو یا التقاطی است. بنابراین بُعد نخست تحقق سبک اسلامی زندگی، تحکیم مبانیاعتقادی، بصیرت و معرفت دینی است که اخلاق و رفتار فردی و ملتزم بودم به حقوق اجتماعی افراد از آن سرچشمهمی گیرد. زندگی بدون اعتقاد، همان زندگی حیوانی است که هر چقدر بیشتر قدرتمند شودسبعیت و درندگی بیشتری می یابد. نمونه عملی آن عملکرد نظام سلطه و استکبار در سطحجهان است. آنها با قدرت پوشالی خود به دنبال چپاول بیشتر ملت ها و کشتار وحشیانهانسان ها به اسم آزادی و حقوق بشر هستند. این تناقض در رفتار و گفتار غرب، ناشی ازبی اعتقادی به منبع عظیم وحی الهی و رسالت پیامبران است.از آنجا که سبک زندگی اسلامی اجرای دین به طور کامل است، باید آن را از دارندگان اسلام ناب الگو گرفت، که در اولین رتبه پیامبر بزرگوار اسلام-ص- قرار دارد(لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ)، بعد هم ائمه معصومین –ع- بهترين الگو در سبک زندگي اسلامي هستند.
بنابراین می توان نتیجهگیری کردگر چهسبک زندگی اسلامی به بعد عینی و رفتاری افراد می پردازد و تا حدودی آن را کمّی وقابل مشاهده می سازد ولی نقش اصلی مربوط به مبانی اعتقادی و باورهای دینیافراد است، چرا که نمی توان هیچ رفتاری را با قطع نظر از انگیزه ها، نیت ها و مبانیمعرفت شناختی فرد، به اسلامی یا غیر اسلامی بودن آن متصف ساخت. بنابراین می توانگفت خاستگاه اصلی سبک زندگی اسلامی ایمان به اصول دین و مبانی معرفتی دین مبین اسلام است که گرایش ها، باور و رفتار فردی و اجتماعی انسان از آن نشأتمی گیرد. اين همان چيزي است که مجموعه حاضر در پي بررسي آن با تأکید بر آموزه های قرآن کریم بود.
اميد است صاحب نظران با نظرداشت تعریف صحیح سبک زندگی و به کار بردن روش‌های عالمانه برداشت از قرآن کریم، در تدوین و تبویب آن توفیق یافته و دانشی اصیل و نوین را تولید کنند
کتابنامه
*قرآن مجید.
*نهج البلاغه.
1.ابن ابى الحديد، عبدالحمید بن هبه اللّه (1962)، شرح نهج البلاغه، بيروت: دار احياء الكتب العربيه.
2.ابن شعبة الحرانى(1363)، تحف العقول، قم: انتشارات علمية الاسلاميه.
3.ابن منظور، محمد بن مکرم(1405)، لسان العرب، قم:نشرادبحوزه.
4.ابن نوبخت ابی اسحاق ابراهیم(1263)، الیاقوت فی علم الکلام، قم:انتشارات رضی.
5.الاحسایی، ابن ابی جمهور ( 1983)،عوالی اللئالی، العزیزیه فی‌الاحادیث الدینیه، قم: سیدالشهداء.
6.احمدی، بابک(1373)، مدرنیته و اندیشه‌های انتقادی، تهران: نشر مرکز.
7.ادبي، حسين(بي‌تا)، زمينه شناسي، بي‌جا، انتشارات روح.
8.ازهري، محمدبن احمد(1422)، معجم تهذيب اللّغة، بيروت: دارالمعرفه.
9.ال گيسلر، نورمن(1375)، فلسفه دين، ترجمه حميد رضا آيت اللهي، تهران: انتشاراتحكمت.
10.امينى، عبد الحسين احمد(1403)، الغدير، بيروت: دارالكتاب العربى.
11.آذرنوش آذرتاش(1385)، فرهنگ معاصر عربی –فارسی، تهران: نی.
12.آربلاستر، آنتوني(1367)، ظهور و سقوط ليبراليسم غرب، عباس مخبر، تهران: مرکز.
13.آريانپور كاشانى، عباس(۱۳۸۰)، فرهنگ كامل انگليسى ـ فارسى آريانپور، چاپ هفتم، تهران: امیر کبیر.
14.آرين، خديجه،(1380)، «رابطه دينداري و روان درستي»، مجموعه چكيده مقالات همايش نقش دين در بهداشت روان، تهران: دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني ايران.
16.آلوسی بغدادی، شهاب الدین سید محمود(1405)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، چاپ چهارم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
17.آمدى، عبدالواحد(1337)، غرر الحكم و درر الكلم، چاپ چهارم، تهران: بی نا.
18.آملي، سيدحيدر(1368)، جامعه الاسرار و منبع الانوار، تهران: انتشارات علمي و فرهنگي.
19.بحرانی، ابن میثم(1384)، قواعد المرام في علم الكلام، چاپ اول، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
20.بشيريه، حسين(1378)، ليبراليسم و محافظه‌كاري، تهران: نشر ني.
21.بوردو، ژرژ (1378)، ليبراليسم، ترجمه: عبدالوهاب احمدى، تهران: نشر نى.
22.بهنام، جمشيد(1375)، ايرانيان و انديشه تجدد، تهران: نشر فروزان.
23.بيات، عبدالرسول و ديگران(1381)، فرهنگ و اژه‌ها، قم: موسسه انديشه و فرهنگ ديني.
24._________( 1382)، واژه شناسي اومانيسم، رواق انديشه، ش 26.
25.پانوف، میشل و میشل پرون،( 1368)، فرهنگ مردمشناسی، ترجمه‌ی علیاصغر عسكری خانقاه، تهران: ویس.
26.پسيتو، ژوزف(1376)، خشونت و درماندگي و فردگرايي، ترجمه عزت‌ا... فولادوند، تهران: طرح نو.
27.پورداریانی، محمود احمد،(1383)، کارآفرین یک دقیقه ای در هزار نکته کارآفرینی، تهران: محراب قلم.
28.تشکری، زهرا(1381)، زن در نگاه روشنفکران، قم: طه.
20.توسلی، غلامعباس(1373)، نظریه های جامعه شناسی، چاپ چهارم، تهران: سمت.
21.جان، گري(1384)، ليبراليزم، ترجمه عليرضا بهشتي، تهران: نشر بقعه.
22.جعفري، محمدتقي(بي‌تا)، انسان در افق قرآن، اصفهان: قائم.
23.___________( 1358) ، تحليل و بررسى سكولاريسم، قبسات،ش 1.
24.___________ (1408)،ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، قم: موسسه تحقيقات و نشرمعارف اهل البيت (ع).
25.___________ (1360)، حقوق بشر از ديدگاه اسلام و غرب، تهران:دفتر خدمات حقوقي بين‌المللي.
26.___________ (1359)،فلسفه و هدف زندگی، تهران: انشارات صدر.
27.جعفریان، رسول(1382)، تاریخ سیاسی اسلام، سیره رسول خدا-ص-،قم: دلیل ما.
28.جوادي آملي، عبدالله(1381)، اخلاق در قرآن، چاپ سوم، قم: اسراء،
29._____________(1385)، سيره رسول اكرم-ص- در قرآن، قم: اسراء.
30.____________(1372)، شريعت در آينه معرفت، قم: موسسه فرهنگي رجاء.
31.____________ (1375)، نسبت دين و دنيا، قم: اسراء.
32.جيمز، ويليام(1372)، دين و روان، ترجمه‌ی مهدي قائني، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامي.
33.چاوشیان، حسن(1382).«سبک زندگی و هویت اجتماعی، مصرف و انتخاب های ذوقی به عنوان شالوده تمایز و تشابه اجتماعی در دوره اخیر مدرنیته»، پایان نامه دکترای جامعه شناسی، دانشگاه تهران: دانشکده علوم اجتماعی.
34.حاجي ده‌آبادي، محمدعلي(1377)، درآمدي بر نظام تربيتي اسلامي، قم: مركز جهاني علوم اسلامي.
35.حر عاملی، محمدبن حسن(1403)، وسائل الشیعه، بیروت: دارالاحياء تراث العربي.
36.حلبي، علي‌اصغر(1374)، انسان در اسلام و مكاتب غرب، تهران: اساطير.
37.حلي، حسن بن يوسف(بی تا)، کشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد، قم: مکتبة المصطفوي.
38.حويزى(1422)،تفسير نور الثقلين، چاپ چهارم، بيروت: مؤسسة التاريخ العربى.
39..خادمیان، طلیعه(1387)، «سبک زندگی و مصرف فرهنگی؛ مطالعه ای در حوزه جامعه شناسی فرهنگی و دیباچه ای بر سبک زندگی فرهنگی ایرانیان»، تهران: نشر جهان کتاب.
40.خامنه ای، سید علی (1383)، آفتاب در سایه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
41. ___________ (1370)، ولایت، قم: سازمان تبلیغات اسلامی.
42.خرمشاهی، بهاء الدین(1376)، پیام پیامبر، محقق: مسعود انصاری، تهران: جام.
43.خسروپور، فرشيد و ساردوئي، غلامرضا(1380)، «بررسي تأثير ارزشهاي مذهبي در طول مدت درمان بيماران مبتلا به افسردگي»، مجموعه چكيده مقالات همايش نقش دين در بهداشت روان، تهران: دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني ايران.
44.دلشاد تهرانی، مصطفی(1383)، سیره نبوی: منطق عملی،تهران: دریا.
45.خمینی، روح الله(1361)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، قم: موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره).
46.خميني، روح الله(1378)، صحيفه نور، قم: موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره).
47.دهخدا، علی اکبر(1339)، لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران.
48.راسل، برتراند(1373)، تاريخ فلسفه غرب، ترجمه: نجف دريابندرى، تهران: کتاب پرواز.
49._______(1345)، قدرت دولت و فرد، علیرضا شاهین نوری، تهران: دهخدا.
50.راغب اصفهانى(1412)، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدفان داودى، دمشق: دارالقلم.
51.رباني گلپايگاني، علي(1381)، ريشهها و نشانههاي سکولاريسم، تهران: موسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر.
52.رضوی زاده، نورالدین(1386)، بررسی تاثیر مصرف رسانه ها بر سبک زندگی ساکنان تهران، تهران: نشر پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت ارشاد اسلامی.
53.روح‌الأميني، محمود(1370)، مباني انسان‌شناسي، چاپ چهارم، تهران: عطار.
54.زرین کوب، عبدالحسین(1354)، نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
55.زمخشری، جاراللّه(1397)، تفسیر الکشاف، بیروت: دارالفکر.
56.ژولی سادا، ژاندرون(1378)، تساهل در تاریخ اندیشه غرب، ترجمۀ عباس باقری، تهران: نشر نی.
57.سبحاني تبريزي ، جعفر(1372)، الهيات و معارف اسلامي، چاپ سوم، قم: مؤسسه امام صادق.
58.______________(1359)، خدا و نظام آفرينش، قم: توحيد.
59.______________(1367)،منشور جاوید، قم: دفتر انتشارات اسلامی، جلد 6 .
60.سجادي، سيدابراهيم(1377)، نخستين انسان در نگاه‌هاي بشري، پژوهش‌هاي قرآني، ش 15 و 16.
61.سیوطی، جلال الدین(بی تا)، الدرّ المنثور فی تفسیر بالمأثور، بیروت: دارالفکر.
62..شجاعى زند، عليرضا(1386)، دين، جامعه، عرفى شدن، تهران، نشر مركز.
63.شريفي، احمد حسين(1387)، آيين زندگي، قم: دفتر نشر معارف.
64.شیرازی سید حسن(بی تا)، آشنایی با خدای جهان، تهران: جهان.
65..شومپيتر، جوزف(1375)، تاريخ تحليل اقتصادي، ترجمه فريدون فاطمي، تهران: نشر مركز.
66.شيرواني، علي(1381)، اخلاق اسلامي و مباني نظري آن، چاپ دوم،قم: دارالفكر.
67.صانع‌پور، مريم(1378)، مباني معرفتي اومانيسم، قبسات، ش 12.
68..صانعی منوچهر(1376)، فلسفه دکارت، تهران: انتشارات الهدی.
69.صبوری مقدم، حسن(1381)، «بهداشت روانی و دین»، مجله علامه، دوره اول، شماره 3.
70.صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(1360)،الشواهد الربوبیة، تصحیح جلال الدین آشتیانی، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
71.صدر، سید رضی(1420)، محمد فی القرآن، چاپ دوم، قم: مركز انتشارات اسلامی.
72.صدوق، محمد، (1404)امالي،بیروت: مؤسسة الاعلمى للمطبوعات.
73. _________(1362)، خصال، قم: جامعه مدرسين.
74.__________(1405)، کمال الدین و تمام النعمة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
75.صفایی، مهوش(1389)، «سیره و سیره نویسی»، دایره المعارف تشیع، ج9 ، تهران: نشر شهید سعید محبی.
76.طالبى، ابوتراب(1379)، «تجدد، سنتواحياگرى»، انديشه حوزه، سال6، ش1.
77.طباطبائی، محمد حسین(1368)، اصولفلسفه و روش رئالیسم، قم: صدرا.
78.______________ (1372)، الميزان، چاپ پنجم، تهران: دارالكتب الإسلاميه
79.______________(1388)،شیعه در اسلام، به کوشش هادی خسرو شاهی، قم: بوستان کتاب.
80.______________(1341)، ولايت و زعامت، در «بحثي درباره مرجعيت و روحانيت»، تهران: شركت سهامي انتشار.
81.طبرسى، ابوعلى فضل بن حسن(1333)، مجمعالبیان فى تفسیر القرآن، لبنان: صیدا مطبعة العرفان.
82.طبرسی، احمد بن علی(1371)، احتجاج طبرسی، ترجمه احمدغفاری مازندرانی، تهران: مرتضوی.
83.طوسي،محمد بن حسن(1416)، قواعد العقائد، تحقیق علی ربانی گلپایگانی، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
84.طوسي، نصيرالدين محمد(1364)،اخلاق ناصري، چاپ سوم، تهران: خوارزمي.
85.طيبي، ناهيد، (1386)، عطر عفاف، قم: جامعه الزهرا-س-.
86.عباسی، محمود (1387).« مطالعه تطبیقی اهدای جنین از منظر اخلاق و حقوق پزشكی»، فصلنامه حقوق پزشكی، شماره چهارم.
87.علمي، قربان(1380)، «نقش دين و اعتقادات ديني در بهداشت روان»، مجموعه چكيده مقالات همايش نقش دين در بهداشت روان، تهران: دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني ايران.
88.عیاشی، محمد بن مسعود(1380)، تفسیر العیاشی، تهران: چاپخانه علمیه.
89.عیسمی، شبلی(1990)، العلمانیة و الدولة الدینیة، بیروت: موسسة العربیة للدراسات و النشر.
90.غباري بناب، باقر و خداياري فرد، محمد(1380)، "رابطه توكل به خدا با اضطراب و صبر و اميدواري در شرايط ناگوار"، مجموعه چكيده مقالات همايش نقش دين در بهداشت روان، تهران: دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني ايران.
91.فاضلی، محمد(1382)، مصرف و سبک زندگی، قم: انتشارات صبح صادق.
92.فرانزوی، استفن ال(1381)، روان‌شناسی اجتماعی، ترجمه مهرداد فیروزبخت، منصور قنادان، تهران: رسا.
93.فراهيدي، خليل بن احمد(1414)، ترتيب العين، قم: اسوه.
94.فضل الله، محمد حسين(1387)، اسلام، زن و جستاري تازه، ترجمه مجيد مرادي، قم: بوستان کتاب.
95.فکوهی، ناصر(1381)، تاریخ اندیشه و نظریه های انسان شناسی، تهران: نشر نی.
96.فیروز آبادی، محمدبن یعقوب(1415)، القاموس المحیط، بیروت: موسسه الرساله.
97.فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی(1358)، علم الیقین فی اصول الدین، قم: بیدارفر.
98.قائمی، علی(1368)، نقش مادر در تربیت، تهران: امیری.
99.قرائتی، محسن(1383)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌های از قرآن.
100.قطب، محمد(1963)، شبهات حول الاسلام، نجف: دارالنعمان.
101.قنبري، حسن(1383)، نقدي بر اومانيس و ليبراليسم، قم: فراز انديشه.
102.كاپلستون، فردريك(1362)، فيلسوفان انگليسي: از هابز تا هيوم؛ ترجمهاميرجلال‌الدين اعلم، تهران: سروش.
103.كرم، يوسف(1370)، فلسفه كانت، ترجمه محمد محمدرضايي، قم:انتشارات حوزه علميه .
104.کلینی، محمدبن یعقوب(1373)، اصول کافی، ترجمه محمد باقر کوه‌کمره‌ای، چاپ دوم، تهران: اسوه.
105.لاک، جان(1377)، نامه‌ای درباب تساهل، ترجمه کریم شیرزاد گلشاهی، تهران: نشر نی.
106.لويس، برنارد(1378)، زبان سياسى اسلام، ترجمه غلامرضا بهروز لك، قم: انتشارات حوزه علميه قم.
107متقی ابن حسام الدین هندی، علی(1364)، کنزالعمال، حیدر آباد: دائرة المعارف العثمانیة.
108.مجلسی، محمدباقر(1403)، بحارالانوار، چاپ سوم، بيروت: داراحیاء التراث العربی.
109.محمدى، مجيد(1377)،سر بر آستان قدسى دل در گرو عرفى، تهران، نشر قطره.
110.محمدی ری شهری، محمد(1361)؛ بهترین راه شناخت خدا، تهران: نشر پائیز.
111.________________(1366)، ميزان الحكمه، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
112.محجوب، محمدجعفر(1376)،سبک خراسانی در شعر فارسی، تهران: دانشسرای عالی.
113.مدرسي، سيدمحمدرضا(1371)، فلسفه اخلاقي، تهران: انتشارات سروش.
114.مصباح يزدي، محمّد تقي(1370)،آموزش عقايد، تهران: سازمان تبليغات اسلامي، چاپ هفتم.
115._______________(1377)، اخلاق در قرآن، نگارش محمدحسين اسكندري، چاپ سوم، قم: مؤسسه آموزشي پژوهشي امام خميني.
116._______________(1375)، توحيد در نظام عقيدتى و نظام ارزشى اسلام، قم: شفق.
117.______________(1379)، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
118.______________(1384)،خداشناسي در قرآن، قم: مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره).
119._____________(1368)، معارف قرآن خداشناسي،كيهان شناسي،انسان‌شناسي، قم:در راه حق.
120مطهرى، مرتضى(1378)، آشنايى با قرآن، تهران: صدرا.
121._________ (1374)، امامت و رهبرى، تهران: صدرا.
122._________ (1371)، انسان كامل، تهران: صدرا.
123._________ (1372)، پيرامون انقلاب اسلامي، تهران: صدرا.
124. _________ (1367)، سیری در سیره نبوی، تهران: صدرا.
125._________ (1376)، فطرت، تهران: صدرا.
126. _________ (1373)، گفتارهاى معنوى، تهران: صدرا.
127._________ (1375)، مجموعه آثار(فلسفه تاریخ)، تهران: صدرا.
128._________ (1377)، مقدمه اى بر جهان بينى اسلامى، قم: صدرا.
129. _________ (1368)،نظری به نظام اقتصادی اسلام، تهران: صدرا.
130.مكارم شيرازى، ناصر(1377)، اخلاق در قرآن، قم: مدرسه امام على بن ابيطالب(عليه السلام).
131._____________(1372)؛ پیام قرآن، قم: هدف، جلد 5.
132._____________(1369)، تفسیر نمونه، چاپ هشتم، تهران: دارالکتب الاسلامیه
133.منتسکيو، شارل لويي دوسکوندا(1362)، روح القوانين، علي اکبر مهتدي، تهران: امير کبير.
134.مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(1377)، فلسفه اخلاق، چاپ دوم، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
135.مهدوي کني، محمد سعيد(1387)، دين و سبک زندگي، تهران: دانشگاه امام صادق –ع-.
136.ميرچاالياده(1374)، فرهنگ و دين، هيأت مترجمان زيرنظر بهاء الدين خرمشاهى، تهران: طرح نو.
137.ميرخاني، عزت السادات، (1380)، رويکردي نوين در روابط خانواده، تهران: سفير صبح.
138.ناظم زاده قمی، سيد اصغر(1373)،جلوه های حکمت، قم: نشر الهادی.
139.نصري، عبدالله(1371)، سيماي انسان كامل از ديدگاه مكاتب، تهران: دانشگاه علّامه طباطبائي، چ سوم
140.نقي‌پورفر، ولي‌الله(1382)، مديريت در اسلام، تهران: مركز مطالعات و تحقيقات مديريت اسلامي
141.نوري، ميرزاحسين(1407)،مستدرك الوسائل، قم: مؤسسه آل البيت.
142.ورام، مسعود بن عيسي(1378)، تنبيه الخواطر، تهران: مركز فرهنگي انتشاراتي رايحه.
143.هندری، ال.بی و دیگران(1381)، اوقات فراغت و سبک های زندگی جوانان، ترجمه: فرامرز ککولی دزفولی و مرتضی ملانظر، تهران: نسل سوم.
144.یاندیس، هری س تری(1378)، فرهنگ و رفتار اجتماعی، ترجمه نصرت فتی، تهران: رسانش.
145.يوسفي، حسن(1382)، طرحي از اومانيسم اسلامي، بازتاب انديشه، ش 40.
منابع انگلیسی
146Toumi, I. (2002), networks of innovation: change and meaning in the age of internet, oxford, oxford university press.
147Yang, Z. and Liu, Q (2005), “Research and development of web-based virtual online classroom”, Computers and Education vol 17,
148.Savulescu, J. (2006). "Sex selection: the case for". InHelga Kuhse and Peter Singer, Bioethics, an anthology. Australia: Black wellpublishing.
149Cohn, C. B. (2004). The ethics of human reproductive cloning: when world views collide, Accountability in research: policies and qualityassurance.
150.oxford Advanced learners Dictionary of current English,edited by Judy Pearsall ; chief editor, Patrick Hanks. 2001,
151. Merriam-Webster, Merriam-Webster's collegiate dictionary, 2002
152. Mepham, B. (2005). Bioethics, an introductionfor the bioscience, New York: Oxford university press.
. 153Murray, T.H. (2002). What are families for? Getting to an ethics of reproductive technology. The hastings center report.
154Rosemary Goring(ed)., Dictionary Of Beliefs Religions, Wordsworth, second edition, 1995.
155. Ronen, Y. (2004). Redefining the child's right to identity. InternationalJournal of Law, Policy and the Family,
156Hester, D.M. (2002). Reproductive technologies as instruments of meaningfulparenting: ethics in the age of ARTs. Cambridge Quarterly of health care ethics.
157.Gabriele, D.A. (2006) Cloning, begetting andmaking children. HEC Forum.
