(بررسي فقهي)
حضور زنان در اجتماع
مرحمت محمدی
مرضيه خادميه ، ژيلا شفيع زاده ، ايران محمد آبادي ، فاطمه معين الديني،
صديقه منتظر، مريم هابيلي اعضای هسته پژوهشی رشد مدرسه علمیه فاطمیه(س)،کرمان
استاد راهنما: حجه الاسلام والمسلمین دکتر علی عارفی
زمستان 1392
چکیده
نوشتار حاضر با عنوان «بررسی فقهی حضور وعدم حضور زنان در اجتماع» به هدف بیان مبانی فقهی حضور زنان در اجتماع و به تبع آن، ذکر شرایط و ضوابط این حضور و بیان آسیبهای حضور آنان به روش توصیفی –تحلیلی تدوین شده است. از بررسی آیات و روایات و نظرات فقها در ارتباط با حضور زنان در صحنههای مختلف اجتماع مانند بیعت با رهبر جامعه اسلامی، هجرت، شرکت در نماز جمعه و ... این نتیجه به دست می آید که اصل حضور زنان در اجتماع بلامانع می باشد؛ البته این حضور مشروط به شرایطی است که در این نوشتار به بررسی تعدادی از آنها از جمله: عفت درنگاه، عفت در رفتار، عفت در کلام و... پرداخته شده تا به وسیلهی رعایت آنها زنان خود را از نگاههای هوسانگیز دور نگه داشته و هر آنچه که سبب جلب توجه مردان شده و زمینهی تحریک شهوت جنسی آنان را فراهم میکند کنار بگذارند تا بتوانند با آرامش خاطر در اجتماع حضور یابند و موجبات طهارت باطنی و پاکیزگی روانی خود را فراهم نمایند.
واژگان کلیدی: مبانی فقهی حضور اجتماعی زنان،شرایط و عوامل مشارکت زنان،آسیب های حضور اجتماعی زنان.
نتیجه گیری
از بررسی آیات قرآن کریم از جمله آیات مربوط به بیعت، هجرت، مباهله و نماز جمعه و بررسی سنّت -که همان قول، فعل وتقریر معصومین (علیهم السلام) است- ازجمله مسئله جهاد، حج، بیعت، مشاغل اجتماعی و بررسی دیدگاه فقها به دست میآید که حضور زنان در صحنههای مختلف اجتماع؛ بلامانع است و زن همانند مرد میتواند در مسائل اجتماعی حضور داشته باشد؛ البته این حضور به صورت مطلق و بدون قید و شرط مورد تأیید قرار نگرفته است؛ بلکه شرایط و ضوابطی لحاظ شده است که از جمله شرایط میتوان به عفّت در نگاه، عفّت در پوشش، عفّت در رفتار و عفّت در کلام اشاره کرد که در صورت عدم رعایت این شرایط، آسیبهایی متوجه زن و اجتماع خواهد شد؛ از جمله آسیبهای حضور اجتماعی زنان میتوان به کم اهمیت تلقی کردن وظایف خانوادگی از سوی زن، اختلال در تربیت فرزندان، فروریختن مرزهای حیاء و عفت عمومی، تعارض نقشها، تضعیف روابط درست و با نشاط زوجین، اشتغال در مکان نامناسب و بحران های روحی و روانی (عدم آرامش) اشاره کرد.
در نهایت میتوان نتیجه گرفت: آیات دالّ بر حضور زنان در اجتماع مطلق بوده و برای همه زنان در تمام زمانها میباشد و به کارگیری این شرایط و ضوابط باعث افزایش ضریب ایمنی زنان شده و زمینههای سوء استفاده و آزار ایشان را کاهش میدهد و باعث میشود تا با آرامشخاطر به فعالیتهای اجتماعی خود ادامه دهند و در بعد معنوی نیز زمینه طهارت باطنی و پاکیزگی روانی خود را بیشتر فراهم نماید که البته رعایت این شرایط و به کارگیری آن خاص حضور در اجتماع بوده و در داخل خانه و در حضور محارم ملزم به رعایت این شرایط نمیباشند؛ زیرا اسلام میان دو حوزه خانه و بیرون از خانه تفاوت قائل شده و برای زن در هر یک از این دو مکان وظایف، دستورات و شرایط ویژهای وضع کرده است.
منابع
* قرآن كريم
1-ابن اثیر، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، بی چا، جمیعه المعارف المصریه، بی جا، 1285 ق
2- ابن حجر عسقلانی، ابوالفضل شهاب الدین احمد بن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، بی چا، دارالکتب الاسلامیه، بیروت، بی تا
3- اصفهانی، نصرت امین، مخزن العرفاندرتفسيرقرآن، تهران، نهضتزنانمسلمان، 1361ش.
4- بهجت، محمدتقی، رساله توضیح المسائل، چاپ دهم، شفق، قم، 1376
1- پسندیده، عباس، پژوهشی در فرهنگ حیا، بی چا، دارالحدیث، قم، 1383
2- توحیدی، محمد حسین، درآمدی بر ورزش در اسلام، بیچا،دارالثقلین، قم،1379)
6- جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، بی چا، انتشارات فرهنگی رجاء، بی جا، 1371
7- حرالعاملی، شیخ محمدبن الحسن، وسایل الشیعه، الطبعه الاولی، ذوی القربی، قم، 1387
8- ــــــــــــــــــــــــــــــ، وسایل الشیعه، الطبعه الاولی، مؤسسه آل بیت لاحیاء التراث، قم، 1409ق
9- حسینی طهرانی، سیدمحمدحسین، رساله بدیعه، ترجمه جمعی از فضلاء، چاپ دوم، انتشارات علامه طباطبایی، مشهد، 1418
10- خامنه ای، سیدعلی، ترجمه رساله اجوبه الاستفتائات، مترجم احمدرضا حسینی، چاپ پنجم، الهدی، تهران، 1382
11- ـــــــــــــــــ، ترجمه رساله اجوبه الاستفتائات، مترجم احمدرضا حسینی، چاپ 36، چاپ و نشر بین الملل، تهران، 1386
12- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن الکریم، تحقیق صفوان عدنان داوودی، الطبعه الثانیه، ذوی القربی، قم، 1423
13- شیخ مفید، كتاب: تفسيرالقرآنالمجيد، تحقيق: سيدمحمدعلىايازى، چاپاول، قم، مركزانتشاراتدفترتبليغاتاسلامى، 1424 ق.
14- طباطبایی، محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم سیدمحمد باقر موسوی همدانی، چاپ 28، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به اجتماع مدرسین حوزه علمیه قم، قم، 1388
15- ـــــــــــــــــــــ، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم سیدمحمد باقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به اجتماع مدرسین حوزه علمیه قم، قم، 1362
16- ــــــــــــــــــــ، ترجمه تفسیر المیزان، مترجم سیدمحمد باقر موسوی همدانی، چاپ دوم، مرکز نشر فرهنگی رجاء، قم، 1366
17- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تصحیح و تعلیق سید هاشم رسول محلاتی و سید فضل الله یزدی طباطبایی، الطبعه الاولی، دارالمعرفه، بیروت، 1406ق
18- طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، بی چا، المطبعه الحیدریه، تهران، 1388ق
19- ــــــــــــــــــــ، نهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، بی چا، انتشارات قدس محمدی، قم، بی تا
20- عروسي حويزي، عبدعلي بن جمعه، تفسيرنورالثقلين، الطبعه الثانیه، مطبعه العلميه، قم، بي تا.
21- عیاشی، ابوالنضر محمدبن مسعود، تفسیر عیاشی، بی چا، چاپخانه علمیه، تهران، 1380ش
22- فاضل لنکرانی، محمد، رساله توضیح المسائل، چاپ 13، انتشارات مهر، قم، 1374
23- ـــــــــــــــ، جامع المسائل، چاپ دهم، ناشر امیرالعلم، بی جا ، 1380،
24- قرائتی، محسن، تفسیر نور، چاپ نهم، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، تهران، 1386
25- كليني، محمد بن يعقوب، الكافي، الطبعه الرابعه، دارالكتب الاسلاميه، تهران، 1365.
26-ــــــــــــــــــــــ،الکافی (فروع)، الطبعه الاولی ،دارالحدیث ،قم ،1387.
27- کوهی، محمدرضا، آسیب شناسی شخصیت زن و محبوبیت زن، چاپ دوم، انتشارات اتقان، قم، 1384
28- محمدبن سعد، الطبقات الكبري، بي چا، دارصادر، بيروت، 1388ق.
29- محمدبن علی بن بابویه(شیخ صدوق)، من لایحضره الفقیه، چاپ دوم، انتشارات اسلامی، قم، 1413
30- محمدبن مکرم بن منظور، لسان العرب، بی چا، دارالمعارف، قاهره ، بی تا
31 - محمدی ری شهری، محمد، ترجمه میزان الحکمه، مترجم حمیدرضا شیخی، بی چا، دارالحدیث، قم، 1385
32 - محمودی، محسن، مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید، چاپ اول، انتشارات علمی فرهنگی صاحب الزمان، ورامین، 1380
33 - مدرسی، سیدمحمدتقی، تفسیر هدایت، چاپ اول، انتشارات آستان قدس رضوی، بی تا
34 - معصومی، سید مسعود، احکام روابط زن و مرد و مسائل اجتماعی آنان، چاپ دهم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1374
35- موسوی خمینی، سیدروح الله، ترجمه تحریرالوسیله، مترجم علی اسلامی، چاپخانه دفتر انتشارات اسلامی وابسته به اجتماع مدرسین حوزه علمیه قم، بی تا
36- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ بیستم، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1381
37- ـــــــــــــــــــــ، گردآوری ابوالقاسم علیان نژادی، چاپ دوم، ناشر مدرسه الامام علی ابن ابی طالب(علیه السلام)، 1385
38- نراقی، محمدمهدی، جامع السعادات، تعلیق و تصحیح سیدمحمدکلانتر، الطبعه الثانیه، مطبعه النجف، نجف اشرف، 1383
39- نوری همدانی، حسین، جایگاه بانوان در اسلام، چاپ چهارم، انتشارات مهدی موعود، 1384
40- وحیدی، محمد، احکام بانوان با تجدید نظر و اضافات، چاپ 18، انتشارات محب و راز توکل، مشهد، 1376
