آثار اعتقاد به معاد در زندگی
نصیبه عمرانی
ثریا ظهیری ،مریم انفرادی ،لیلا احمد نژاد ،ربابه محمد پور ،فرحناز ابراهیمی ،رقیه ولی پور ،آرزو فرجی
اعضای هسته پژوهشی یاس رسول(س) مدرسة علميه الزهرا(س) مياندوآب ،آذربایجان غربی
استاد راهنما :خانم سمیه فتحی تقی آباد
تابستان 1392
چکيده
معاد و توحيد ، دو رکن اصلی اعتقادی در اديان الهی اند و اعتقاد به اين دو ، خط فاصل فرهنگ خداپرستان و مادی ها شمرده می شود . قرآن کريم پس از ايمان به خدا ، از ايمان به آخرت سخن می گويد و انکار معاد را عين گمراهی می داند و منکران آن به عذاب دردناک تهديد می کند . اعتقاد به معاد تقريباً با تمامی موضوع ها و مسائل مطرح در حوزه های دينی ، فرهنگی ، سياسی ، اقتصادی و اجتماعی ارتباط و در آنها تأثير دارد . از مهم ترين ثمره های تربيتی اعتقاد به معاد ، استوارسازی سلوک لسان در اين جهان ، معنا بخشی به زندگی و رها بخشی از پوچ گرايي است . در سايه باور به معاد ، عمل به تکليف الهی آسان می شود ، چنين اعتقادی، ضامن اجرای تمام قوانين الهی و انگيزه اصلی تهذيب نفوس می باشد .
ايمان به معاد و روز جزا ، حس مسؤوليّت را در نهاد بشر بيدار می کند ، مردم را به راه وظيفه شناسی سوق می دهد و آنان را به رعايت حدود انسانی خود و احترام به حقوق قانونی ديگران وادار می نمايد . بيم از کيفر اخروی ، به مسلمانان راستين آگاهی می بخشد و از گناه و ناپاکی بر حذرشان می دارد ، اميد به پاداش الهی ، مؤمنين واقعی را فرمانبردار دين خدا می سازد و آنها را درستکار و صحيح العمل بار می آورد . خلاصه ايمان به معاد ، ضامن اجرای اوامر و نواهی خداوند و موجب تخلق انسان به سجايای پسنديده و کرايم اخلاق است .
از جمله امور مربوط به قيامت که انبياء الهی از آن خبر داده اند ، مسئله معاد و رستاخيز می باشد. بنا به فرمايش ائمه معصومين (ع) قيامت روزی است که خداوند همه انسانهای گذشته و آينده را برای رسيدگی دقيق حساب و رسيدن به پاداش اعمال ، گردهم می آورد .
«معاد» ، يکی از پايه ای ترين آموزه های دينی است که اساس بسياری از آموزه های دينی ديگر، از جمله آموزه های فقهی ، اخلاقی ، سياسی ، فرهنگی به شمار می آيد . فلاسفه و متکلمان به تبيين و تحليل دو جنبه از معاد پرداختند : معاد روحانی و معاد جسمانی .
واژگان کلیدی :حکمت ، فطرت ، مرگ ، انکارمعاد ، معاد روحانی ، معاد جسمانی ، جاودانگی ، آثار معادباوری ، آثار فردی و اجتماعی .
نتیجه گیری:
نتيجه ای که از اين بحث می گيريم اين است که اعتقاد و ايمان به معاد تمام زندگی اجتماعی و فردی انسان را تحت تأثير قرار می دهد به زندگی و حرکت انسانها جهت می دهد در جامعه ای که اعتقاد به معاد در ميان افراد آن رواج داشته باشد در آن جامعه مردم شاهد امنيت و آرامش آزادی فکری و اجتماعی ، نوع دوستی ، ايثار و فداکاری و ... خواهند بود . و انسان در سايه اعتقاد به خدا و معاد است که می تواند به کمال فکری و اخلاقی و کمال فردی و اجتماعی که نتيجه آن تکامل اجتماع است دست يابد و افرادی که اعتقاد به معاد دارند هيچ گاه تحت تأثير هوی و هوس قرار نمی گيرد و خود خواهی از آنها دور می گردد و ديگران را بر خود مقدم می دارند و هيچ موقع تحت تسلط هوی و هوس قرار نمی گيرند بنابراين اگر کسی بخواهد ملتی را زير سلطه خود در آورد بايد در آن ملت روح اعتقاد به معاد و خدا را تضعيف کند تا اينکه آنها احساس ذلت و خواری کنند و تحت سلطه ديگران درآيند.
انکار معاد يکی از آفات اعتقاد به معاد است که آثاری مخالف با آثار اعتقاد به معاد دارد و تمامی ظلم و ستم ها و انحرافات اجتماعی و هرج و مرجهايي که در يک جامعه به وجود می آيد اکثر آنها ناشی از عدم اعتقاد به معاد است و منکران معاد توجيه های بی اساس دارند که برای گرايش خود اعلام کرده اند و همه آنها ناشی از ضعيف النفس بودن و سست بنيه بودن آنهاست وگرنه اعتقاد به معاد امری فطری است که از دوران تولد همزاد بشر است .
منابع و مأخذ
٭قرآن کريم،مترجم محمد مهدی فولادوند،ايران /قم،انتشارات دارالقرآن الکريم،چ دوّم، 1381 هـ.ش.
*نهج البلاغه ، شریف رضی (گردآورنده) ، بی تا ، تصحیح صبحی صالح ، قم ، دارالهجره .
*نهج البلاغه،مترجم محمّد دشتی، ايران/ قم،انتشارات موعود اسلام، چ چهارم ، 1382هـ. ش .
*نهج البلاغه، ترجمه: سیدجعفر شهیدی، تهران، نشر علمی و فرهنگی، 1378، چ 14.
1. ابن بابويه ابی جعفر محمد بن علی بن الحسين قمی(شيخ صدوق) ، مترجم عبدالعلی محمدی شاهرودی ، ترجمه معانی الاخبار، ج 2 ، تهران دارالکتب الاسلاميه ، 1372 هـ .ش .
2. اشراق ، شهاب الدين سهروردی ، شرح حکمةالاشراق، قم ، بيدار ، 1373 .
3. افشار ، اسداللّه ، 1387 ، راه بی بازگشت ، تهران ، سفيراردهال .
4.آمدی، عبدالواحد، بی تا،غررالحکم و دررالکلم ، ترجمه محمدعلی انصاری ، تهران ، افست.
5. باقريان ساروی ، احمد ، معاد در نهج البلاغه ، قم ، مهد المؤمنين ، 1381 .
6. تفتازانی ، سعدالدين ، شرح المقاصد ، قم شريف رضی ، 1409 ، جزء 5 .
7 . حسينی تهرانی ، سيد محمد حسين ، معادشناسی ، جلد اول و سوم و چهارم ، انتشارات حکمت ، 1402 هـ .ق .
8. داودی ، محمد ، سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت (عليه السلام) (تربیت دینی) ، زیر نظر: علی رضا اعرافی ، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1384، ج 2 .
9.ربانی گلپايگانی ، عقايد استدلالی ج 2 ، قم بوستان کتاب قم ، انتشاراتدفتر تبليغات حوزه علميه قم، 1386 .
10. راغب اصفهانی ، حسين بن محمد ، ترجمه مفردات راغب اصفهانی ، مترجم حسين خداپرست زير نظر استاد عقيقی بخشايشی ، چاپ و نشر نويد اسلام ، 1387 ، قم .
11.سبحانی ، جعفر ، 1373، معاد انسان و جهان ، قم، انتشارات مجله مکتب اسلام .
12 . سبزواری ، ملا هادی ، حاشيةاسفار ، قم ، مصطفوی ، 1379 ق ، ج9 .
13.سيوطی ، جلال الدين ، 1404 ق ، الدرالمنثور ، قم، نشر کتابخانه آيت اللّه مرعشی نجفی .
14.شريعتی ، محمدباقر ، 1363 ، معاد در نگاه وحی و فلسفه ، تهران ، دانشگاه تهران .
15.شريعتی ، محمدباقر ، 1380، معاد در نگاه عقل و دين ، قم ، دفتر تبليغات اسلامی .
16. الطريحی ، فخرالدين ، مجمع البحرين ، تحقيق : السيد احمد الحسينی ، مکتب نشر الثقانةالاسلامية، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ، چاپ دوم ، 1367 ، بی جا .
17 . طباطبایی ، سيدمحمد حسين ، 1374 ، ترجمه الميزان، ترجمه سيدمحمد باقر موسوی همدانی ، قم ، دفتر انتشارات جامعه مدرسين .
18.طاهری ، حبيب اللّه ، 1376 ، سيری در جهان پس از مرگ ، قم ، دفتر انتشارات اسلامی .
19 . غزالی ، محمدبن محمد ، تهافت الفلاسفه ، بيروت دارالکتب العلميه ، 1421 ، ص 196 .
20. فلسفی ، محمدتقی ، معاد از نظر جسم و روح، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، 1379، چ 2 .
21. فياض لاهيجی ، عبدالرزاق ، گوهرمراد ، تهران ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، 1372
22.قرائتی ، محسن ، 1383، تفسير نور ، تهران ، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن .
23 . قرشی ، سيدعلی اکبر ، قاموس قرآن ، جلد پنجم، ناشر دارلکتب الاسلاميه ، چاپ حيدری ، هشتم ، بهار 1387 هـ .ش .
24.کلينی ، محمدبن يعقوب ، 1365، کافی ، تهران ، دارالکتب الاسلامية.
25. مصباح يزدی،محمدتقی،آموزش عقايد،سازمان تبليغات اسلامی،انتشارات بين الملل، 1383.
26. مکارم شيرازی ، ناصر ، معاد و جهان پس از مرگ، انتشارات مطبوعاتی هدف قم ، 1385
27. مکارم شيرازی، ناصر ، يکصد پرسش و پاسخ برگرفته از تفسير نمونه ج 4 ، 1387 .
28. مکارم شیرازی ، ناصر ، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، 1374، چ 14، ج 18 .
29. مکارم شيرازی و همکاران ، ناصر ، پيام قرآن ، ج5 ، 1377 ، دارالکتب الاسلامية.
30 . مجلسی،محمد باقر بن محمد تقی بحارالانوار ، ایران/تهران،انتشارات کتابچی،چ پنجم ، 1386 هـ . ش .
31.محمدی ری شهری،محمد،ميزان الحکمة،ترجمه حميد رضا شيخی،قم،دارالحديث، 1377 ، ج1 .
32 . ملاصدرا (صدر الدين محمدبن ابراهيم شيرازی) ، الحکمةالمتعاليةفی الاسفار العقليةالاربعةج9 ، بيروت: داراحياء التراث ، 1981 م.
33. نعمان (شيخ مفيد) ، وحيدبن محمد، الارشاد ، ترجمه سيد هاشم رسولی محلاتی ، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ، 1383 ، ج1و6 .
34.نجفی خمينی ، محمدجواد ، 1398 ق ، تفسير آسان ، تهران ، دفتر انتشارات اسلامی .
35. هياکل النور ، همو ، مصر ، المکتبةالتجارية الکبری ، 1377 ق .