پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

ولايت‌فقيه نظريه‌اي است كه در فقه شيعه مطرح شده است و بر اساس آن در زمان غيبت امام‌زمان (عليه‌السلام) حكومت بر عهده فقيه جامع‌الشرايط است. اين نظريه تا قبل از انقلاب اسلامي تنها به‌عنوان يك فرع فقهي و بحث نظري در ميان فقها مطرح بود اما بعد از انقلاب اسلامي به‌عنوان تئوري حكومت اسلامي و مبناي نظري نظام جمهوري اسلامي ايران مورد توجه ويژه اي قرار گرفت. با توجه به ابعاد گسترده نظريه ولايت‌فقيه ديدگاه‌هاي متفاوتي پيرامون اين نظريه مطرح شده است. در اين پژوهش دو ديدگاه متفاوت آيت‌الله خوئي و علامه مصباح يزدي بررسي شده است. ازاين‌جهت كه علامه مصباح يزدي با استناد به ادله عقلي و نقلي قائل به ولايت مطلقه فقيه است اما آيت‌الله خوئي با عدم‌پذيرش ادله نقلي و فقط با استناد به اصول عملي از جهت قدر متيقن ولايت در افتاء، قضاء و امور حسبيه را براي فقيه ثابت مي‌كند. منظور از ولايت‌فقيه در افتاء يعني كلام فقيه در احكام فقهي و مسائل شرعي حجيت دارد و منظور از ولايت در قضاء يعني حكم فقيه در اختلافات و نزاع‌ها نافذ و معتبر است و منظور از امور حسبيه اموري هست كه انجام آن در جامعه ضرروي است و براي انجام آنها متولي خاصي تعيين نشده است؛ به طور مثال سرپرستي ايتام و مجانين، اجراي حدود و تعزيرات، دريافت سهم امام و.... پژوهش حاضر به روش كتابخانه‌اي و به‌صورت توصيفي - تحليلي آراي آيت‌الله خوئي و علامه مصباح يزدي را بررسي كرده و آنها را بر يكديگر تطبيق داده است و اشتراكات و افتراقات آنها را مشخص كرده است.