پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده يكي از مباحث بحث‌برانگيز در بين متكلمان شيعه، مساله علم امام است. متكلمان در اين باب نظرهاي متفاوتي ارائه داده‌اند. هدف از اين نوشتار تبيين و شرح گستره‌ و منابع علم و ماهيت علم امام از ديدگاه جناب صفار و كراجكي است. جناب صفار به علم امام با رويكرد نقلي، پرداخته است. جناب كراجكي نيز با اتخاذ رويكرد عقلي، به عنوان متكلم مدرسه بغداد، علم امام به غيب را با قيد لا علي الدوام پذيرفته و علم امام به دين را جامع معرفي مي‌كند. در تاليفات ايشان، گستره علم امام در حوزه شريعت كامل بوده و به صورت جامع به منابع علم امام ورود نكرده چرا كه محل بحث ايشان نبوده اما از بطن مباحثشان قابل استنباط است. جناب صفار با استناد به روايات فراوان، علمِ امام را اثبات كرده وگستردگي علم امام درحوزه دين وشريعت را پذيرفته است. ايشان ذيل عنوان روايات متعددي، منابع علم را نيز معرفي مي‌كند. هر دو متكلم، علم امام به دين را نامحدود مي‌دانند. جناب كراجكي، علم غيب را باتوجه به شأن امام با قيد لا علي الدوام ميپذيرد، اما به نظر مي‌رسد، جناب صفار گستره‌ي علم غيب را بسيار گسترده و البته شأني مي‌داند. منابع علم امام، گسترده و متعدد هستند شامل ميراث پيامبر(ص)، ميراث انبياء گذشته و امام قبل، كتب و صحف انبياي پيشين، قرآن كريم، جفر، جامعه، مصحف حضرت فاطمه (سلام‌الله‌عليها)، تحديث (نقر و نكت) و اسم اعظم هستند، كه جناب كراجكي فقط به برخي ازآن‌ها اشاره كرده و جناب صفار با جزئيات بيشتري به شرح آن‌ها پرداخته است. بنابراين سؤال اين است كه ماهيت، گستره و منابع علم امام از ديدگاه صفار و مرحوم كراجكي چيست و روش بررسي اين مسأله، در اين نوشتار، تحليلي توصيفي است . واژگان كليدي: گستره علم، ماهيت علم، علم امام، صفارقمي، كراجكي.