پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

انسان به عنوان خليفه‌ي خداوند بر روي زمين آفريده شده است. بدون شناخت صحيح و درست انسان شناخت درست جهان ممكن نيست .هر فردي يا مذهبي و انديشه‌اي، انسان را به گونه‌اي فهميده و تفسير و تبيين نموده است. بنابراين هر مكتبي را با انسان‌شناسي آن بهتر مي‌توان شناخت. انسان در اسلام گوهري شريف و ارزنده است كه براي رسيدن به هدف آفرينش و شكوفايي استعدادهاي خود يك سري تكاليفي و حقوقي دارد ولي به عقيده رايج غربيان، اصل و ماهيت انسان استعدادها و غرايز دنيوي اوست.كه براي رسيدن به اين استعدادها تنها صاحب حق مي‌باشد. از آنجا كه مسئله حق و تكليف يكي از مباحث مهم و جاري در حوزه انديشه‌هاي سياست، حقوق، و اخلاق، علم فقه و كلام است؛ نسبت به مفهوم و رابطه و ارتباط ميان آنها ديدگاههاي خاصي وجود دارد. بررسي تمام جهات حق و تكليف، به تنهايي زمان زيادي مي‌خواهد. لذا تحقيق حاضر با روش توصيفي تحليلي و تطبيقي به اين سوال پاسخ داده است كه رابطه‌ي حق و تكليف در مباني انسان‌شناسي از ديدگاه اسلام و جوامع غربي چيست؟ بنابر مطالعات انجام شده مي‌توان گفت كه از نظر اسلام تكليف، تكريم انسان است. تكليف ابزار مي‌خواهد؛ ابزار تكليف، عقل و آزادي است. اگر خداوند انسان را مكلف شمرد به دليل اين است كه به او نعمت عقل و آزادي بخشيده است، لازمه‌ي نعمت عقل و آزادي نعمت والاي تكليف است. اكثر تكاليف در زمينه محق بودن انسان طراحي شده‌اند. از نظر جوامع غربي، انسان در زندگي خويش تنها صاحب حق است نه صاحب مسئوليت. اعتقاد بارز چنين تفكري آنست كه هيچ گونه تكليفي را نبايد پذيرفت؛ چرا كه عصر تكليف به سر آمد و عصر جديد، عصر حق است.