پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده آرايه هاي ادبي يكي از علوم پيش نياز در تفسيرمفاهيم قرآن است و مقصود از آن در تفسير علوم بلاغي به ويژه، سه علم معاني و بيان و بديع است. اين مهم است كه بدون قواعد ادبيات عرب، تبيين آيات، ناقص است. تشخيص صنعت بلاغت در بطن آيات و استخراج نكته هاي تفسيري به وسيله آن، تبحري در هر دو علمِ تفسير و بلاغت را مي طلبد كه كارآساني نيست. اين پژوهش با موضوع بررسي آرايه هاي ادبي سوره هاي انبياء، حج و مؤمنون با توجه به ديدگاه علامه طباطبايي(رحمه‌الله) بيان مي كند كه براي بهتر فهميدن آيات قرآن، علاوه بر تفسير بايد به شناخت نكات بلاغي پرداخت؛ براي نيل به اين اهداف، محقق در فصل اول به تبيين كليدواژه ها، سپس روند تحولات علم بلاغت و تفسير،پرداخته است. در فصل دوم مباحث علم معاني، در فصل سوم مباحث علم بيان و در فصل چهارم مباحث علم بديع استخراج شده است. استفاده هر يك از آن ها در جايگاه خود باعث مي‌گردد تا گوينده مقصود مورد نظر خود را به مخاطب انتقال دهد. از جمله مفسراني كه از شواهد بلاغي در آيات استفاده تفسيري كرده، علامه طباطبايي(رحمه‌الله) است. در اين پژوهش مطالب بلاغي كه در تفسير الميزان با عنوان ذكر شده بود يادداشت برداري و به روش توصيفي-تحليلي، با توجه به كتب بلاغي براي مطالبي كه عنوان نداشتند، عنوان تعيين گرديد. آيات به طور صحيح ذيل عناوين بلاغي قرار گرفت به طوري كه مناسب با منظور علامه(رحمه‌الله) باشد. بنابراين محقق با مطالعه تفسير الميزان و كتب بلاغي، آيات سوره هاي انبياء،حج و مؤمنون را با عناوينشان ذكر نمود. با توجه به كاربرد بلاغت در تفسير، ظرافت هاي اين علم براي مخاطبان خاص(طلاب، دانشجو) مشخص گرديد تا انگيزه عميق خواندن اين علوم فراهم شود و با استخراج شواهدبلاغي زمينه وصول به مراد خداوند و مقاصد هدايتي قرآن كريم را فراهم گرداند. كليد واژه ها: آرايه هاي ادبي، بلاغت، تفسير ، علم معاني، علم بيان، علم بديع