پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده: يمن را «سرزمين قبيله‌ها» توصيف مي‌كنند. قبيله، بنيان ساختار اجتماعي در يمن را تشكيل مي‌دهد. درواقع يمن جامعه‌اي قبيله‌اي – سنتي است كه بر الگوهاي رفتاري مردم بسيار تأثيرگذار است. قبيله نقش بسيار مهمي در ساختار سياسي و اجتماعي يمن فعلي دارد. در طول تاريخ تا به امروز، سرزمين يمن همواره دربرگيرنده قبايل مختلف بوده است. جايگاه قبيله در يمن فراتر از مذهب و هر عنصر ديگري است. قبيله به‌عنوان يك واحد سياسي و اجتماعي، بنياني براي شكل‌گيري هويت فردي و جمعي در يمن بوده است. در اين تحقيق به روش توصيفي - تحليلي به بررسي بازتاب مناقشات سياسي قبايل يمني در مناسبات فرهنگي و اجتماعي درون قبيلگي (بررسي موردي جنگ جمل) پرداخته شده است. يافته‌هاي حاكي از پژوهش آن است كه با توجه به اينكه جنگ جمل اولين جنگ داخلي بين مسلمانان بود، پيامدهاي متعددي را به دنبال داشت. قبايل يمني بيشتر در اين جنگ‌ها حضور داشتند و در فرماندهي حضرت علي (ع) بودند جنگ يمن سبب مناقشات درون قبيله‌اي طرف‌داران حضرت علي (ع) و طرفداران عايشه شدند و اختلافاتي در درون قبيله ها پديدار شد. اين جنگ بستري مناسب براي شكل گيري فرقه‌هاي كلامي در جهان اسلام و قبايل يمني شد. عادي شدن پيمان شكني؛ از بدترين پيامدهاي جنگ جمل اين بود كه قبح پيمان شكني و بيعت شكني با خليفه از بين رفت. تا آن زمان شكستن بيعت با خليفه بي سابقه بود، ولي اصحاب جمل اين كار را كردند و اين مسئله باب شد و سبب عهد شكني در ميان قبيله هاي بمني نيز گرديد. تبعات جنگ جمل منحصر به ميدان جنگ نمي‌شود. ويژگي‌هاي خاصي كه اين جنگ داشت باعث شد كه اين جنگ تأثيرات مهمي در جامعه مسلمانان و سرزمين‌هاي اسلامي به دنبال داشته باشد