پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده بينايي از صفات خداوند مي‌باشد و چشم و نگاه يكي از مهم‌ترين نعمت‌ها و آيات الهي است كه خداي متعال آن را براي انسان و بسياري از مخلوقات آفريده است. در قرآن كريم آيات فراواني در مورد موضوع چشم و نگاه وجود دارد كه لغات مرتبط با آنها كه عبارتند از عين، بصر، نظر، راي با تفاوت معنايي كه دارند در آنها آمده است. همچنين است اين موضوع در بسياري از روايات مورد توجه قرار گرفته است. بينايي نعمتي است كه خداوند به انسان عطا كرده و اين نعمت از منظر قرآن و سنت داراي آثار و عملكردهاي مثبت است و هم داراي آفات و آسيب ها و عملكرد منفي. استفاده درست از نعمت بينايي موجب هدايت، عبرت، كمالات و ثواب مي‌شود و استفاده نابجا از اين نعمت، باعث كفران نعمت شده و نتايج و آثار بدي در زندگي دنيوي و اخروي انسان دارد. اين تحقيق با روش توصيفي تحليلي و با هدف بررسي نعمت بينايي در قرآن و سنت از جنبه‌هاي مثبت و منفي در بعدهاي شناختي و عاطفي وجود انسان ابتدا به بيان مفهوم‌شناسي واژه‌هاي مرتبط با بينايي پرداخته و آنگاه دو بعد شناختي و عاطفي و عملكرد‌هاي مثبت و منفي و فوايد و آسيب‌هاي آنها را مورد توجه قرار داده است. در بعد شناختي مي‌توان به كاركرد ابزاري نعمت بينايي در معرفت از جمله باريابي به انسانيت و تعالي، آگاهي يافتن از محيط، نگاه همراه با تأمل به جهان آفرينش و مسئوليت انسان نسبت به بينايي مثل لزوم بصيرت و عبرت‌گيري اشاره كرد. در بعد عاطفي نيز كاركردهاي مثبت اين نعمت از جمله روشني چشم به واسطه انفاق و شب‌زنده‌داري و دوري از ترس و نفاق و كاركرد منفي مانند خيانت با چشم، نگاه تحقيرآميز، نگاه آلوده و همراه با حسد را مورد توجه قرار داد.