پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

مفهوم «اكثريت» از مفاهيمي است كه قرن ‌ ها قبل از توليد مفهوم «دمكراسي» توسط نظريه پردازان غربي در پژوهش ‌ هاي فقهي اسلام، تحت عناويني چون «عرف»، «اجماع»، «سيره عقلاء» و نظاير آن، مورد توجه و كاربست عملي قرار داشته است. در قرآن كريم نيز به مفهوم اكثريت كراراً پرداخته شده و همين موضوع و نكوهش ‌هاي قرآن به اكثريت، مناقشه و شبهاتي ميان انديشمندان اسلامي فراهم نموده است. پژوهش حاضر با هدف بررس ي و مطالعه علل نكوهش اكثر ي ت در قرآن با تأك ي د بر پاسخ به شبهات آن و همچنين بررس ي و احصاء و ي ژگ ي‌ ها ي اعتقاد ي و ب ي نش ي- گرا ي ش ي و رفتار ي- كنش ي و رفتار ي اكثر ي ت مورد نكوهش در قرآن با روش مطالعات كتابخانه اي و روش توصيفي-تحليلي سامان يافت. و نتيجه حاصل شد كه اولا قرآن كريم، اكثريتي را مورد نكوهش قرار مي دهد كه در فرآيند شكل دهي به بنيان هاي ب ينشي و گرايشي و كنشي خود؛ از استعدادهايي كه خداوند آن را در نهاد هر انساني به وديعه نهاده يا زمينه اكتساب آن را فراهم كرده، بهره نمي برند. ثانيا اكثريت نكوهش شده در قرآن كريم بيشتر ناظر به امت هاي غير مسلمان بوده است و نيز نتيجه حاصل شد كه اكثريت در هر موقعيت از لحاظ مقبوليت و مشروعيت و رد و نپذيرفتن متفاوت بوده و مي باشد. و زماني كه اين اكثريت از رشد و آگاهي كامل برخوردار باشند؛ آراي آنان نافذ است. اما در مسايل ديني، رأي اكثريت ملاك نيست بلكه نوعي اعانه و پشتوانه از فقيه و اهل خبره تلقي مي گردد. در مذهب اسلام و فقه شيعه؛ نيز مبناي مقبوليت آن و معيار پذيرش، حق بوده و بنابر حق آن را مورد مقبول قرار مي دهند يا رأي آنان را در مقابل اقليت، ارج كمتري گذاشته و اقليت را بر اكثريت ترجيح مي دهند.