پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

مناقشات ديني و مذهبي از ديرباز يكي از عوامل مهم در گسست اجتماعي، انحطاط دولتها، غفلت از دشمنان خارجي و از همه مهمتر بي اعتمادي و دلزدگي آحاد جامعه از دين مداري بوده است. اين موضوع به ويژه در عصر حاضر كه جهان اسلام مناقشات فرقه اي فراگيري را تجربه مي كند از اهميت بيشتري برخوردار است. تحقيق حاضر با تكيه بر منابع كتابخانه اي و روش توصيفي- تحليلي در پي پاسخ به اين مسئله است كه دو دولت مقتدر، فراگير و تاثير گذار صفويه و گوركانيان به عنوان نماينده سياسي شيعيان و اهل سنت قرون اخير چه سياست هايي را در حوزه تسامح ديني و مذهبي اتخاذ نموده و چه نقاط ضعف و قوتي را تجربه نموده اند. مسئله اين تحقيق در سه مقطع تاسيس، رونق و انحطاط دولتهاي صفويه و گوركانيان مورد كاوش قرار گرفته و چنين استنتاج شده است كه گرچه تعصب يا تسامح ديني و مذهبي در دوره تاسيس هر دو دولت يكسان نبوده است اما يكي از عوامل مشترك دوره توسعه تسامح ديني و مذهبي و يكي از عوامل انحطاط مشترك تعصب و فقدان تسامح ديني و مذهبي بوده است. يافته‌هاي اين پژوهش نشان دهنده آن است كه، نمي‌توان در جامعه‌اي كه داراي تنوع ديني و مذهبي است با تعصب شديد و سخت‌گيرانه رفتار كرد زيرا ناديده گرفتن تساهل و مداراي مذهبي آثار زيان باري در ساختار‌هاي دروني كشور اعم از اقتصاد، فرهنگ و. . داشته وعلاوه برآن برمناسبات بيروني نيز تاثيرگذار مي‌باشد. و سبب بروز و ظهور مناقشات مذهبي فراگير در سرزمين‌ها و جوامع اسلامي شده در نتيجه تحميل هزينه‌هاي هنگقت انساني، سياسي، اقتصادي و فرهنگي براي جوامع اسلامي به همراه دارد.