پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

«عقل» يكي از مواهب الهي و استعداد مخصوصي است كه خداوند متعال به انسان عنايت فرموده تا با به‌كارگيري آن بتواند در سير زندگاني خود، راه سعادت و رستگاري را بپيمايد. اسلام ديني است كه نه تنها با نيروي عقل و قدرت تفكُّر مبارزه و مخالفت نكرده، بلكه در تمام جهات از آن كمك و تأييد خواسته و به نحوي هم برروي آن تكيه كرده است اسلام آن‌قدر عقل را محترم و آزاد دانسته كه حتّي درباره اصول عقيدتي خود نه تنها تقيلد و تعبّد را ناكافي بلكه مردود دانسته، و خوان تعقُّل و تفكُّر انسان را نيز در ساحت آن گسترده و الزام داشته كه هرفردي، مستقل و آزادانه صحّت آن‌ها را كسب نمايد. در اين پژوهش تلاش گرديده تا با بهره‌جستن از آيات و روايات، رابطه تفكّر در دين‌ و تعميق ايمان ديني با روش توصيفي– تحليلي و با مراجعه به تفاسير مورد بررسي قرار گيرد. اسلام ديني راستين با مجموعه معارف نظري و عملي است كه عمل‌كردن طبق آموزه‌هايش، آثار سازنده‌اي را به‌دنبال دارد و رستگاري حقيقي را براي انسان متديّن به ارمغان مي‌آورد. نتيجه يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد تفكر در دين، كاركردهاي فردي و اجتماعي دارد كه از جمله كاركردهاي فردي معنابخشي به زندگي، پاسخ به احساس تنهايي، سلامت جسم و جان ، روح مقاوم و شكست‌ناپذير، هدف‌مندي، خوش‌بيني و انبساط خاطر، روشن بيني، كاهش دادن ترس از مرگ، پرورش فضائل اخلاقي، كاهش رنج و تعب مي‌باشد. جامعه متفكّر و دين‌دارنيز ويژگي‌هايي چون بسط عدالت اجتماعي،نقش دين در همبستگي اجتماعي و كنترل رفتار اجتماعي انسان‌ها، محبّت به ديگران، تحكيم روابط اجتماعي،رهايي انسان از اسارت‌هاي ظاهري و باطني، شكوفايي اقتصادي، شكوفايي تمدن بشري را مي‌باشد. از قرآن كريم و روايات اهل‌بيت عليه‌السلام ارتباط وثيقي ميان تفكّر و ايمان، برداشت مي‌شود. آيات بسياري درباره‌ي تفكّر است كه منجر به باورهاي ايماني شده و دسته‌ي ديگر از آيات نيز سبب تعميق در اعمال ايماني مي‌شود. در نتيجه تفكر و تعقّل در مباني ديني مانند توحيد، معاد، نبوت، احكام و اخلاق، با اسلوب‌هاي خاصي در قرآن بيان شده است و آثاري را در زندگي انسان‌هاي دين‌دار به ارمغان مي‌آورد و از جمله اين آثار: توفيق ترك گناه و دوري از آن، نيل به عبوديت برتر، عبادت با معرفت و خاشعانه ، به يقين رسيدن و انتخاب صحيح وآزادانديشي مي‌باشد.