پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده برنامه¬ي فلسفه براي كودكان، برنامه¬اي تربيتي با هدف ارتقاء سطح تفكر و عقلانيت كودكان است، در اين برنامه با استفاده از داستان در فضايي گفتوگو محور به نام اجتماع كندوكاو به تمرين عملي اخلاق و عقلانيت پرداخته مي¬شود. ليپمن، پايه¬گذار اين برنامه، تفكر را داراي سه بُعد مهم انتقادي، مراقبتي و خلاق مي¬داند. مهمترين دستاورد اخلاقي رشد تفكر انتقادي انصاف است كه مجموعه¬اي از فضائل اخلاقي همچون عدالت¬خواهي، تواضع، صداقت و ... است و دستاوردهاي اخلاقي حاصل از تفكر مراقبتي عدالت، مسئوليتپذيري و احترام به حقوق ديگران است. فضيلت اخلاقي قضاوت منصفانه، نتيجه¬ي اخلاقي رشد هر سه بُعد تفكر است. ملاصدرا نفس را داراي دو قوه عامله و عالمه مي¬داند از نظر وي حقيقت انسانيت مبتني بر بُعد نظري عقل است. عقل نظري جزء اصلي رسيدن به سعادت عقلاني و دستيابي به كمالات اخلاقي است و عقل عملي زمينه¬ساز رسيدن عقل نظري به كمال است. رشد علم و حكمت سبب بالا رفتن كمالات عقلاني در حوزه¬ي عقل نظري مي¬شود. از اين طريق عقل عملي هم با تسلط بر قواي ديگر به كسب فضائل اخلاقي كه در راس آن¬ها عدالت است نائل مي¬شود. از مقايسه¬ي تطبيقي برنامه¬ي درسي فلسفه براي كودكان و نظام فلسفي ملاصدرا، وجوه اشتراك و افتراقشان روشن گرديد، از جمله مهمترين مواضع اشتراك عبارتند از: هر دو رويكرد عقلانيت را پايه¬ي رشد اخلاقي مي¬دانند و فلسفه را بهترين راه براي رسيدن به ارتقاء عقلانيت مي¬دانند. تأكيد بر ضرورت پرسشگري براي مقابله با جهل از ديگر وجوه اشتراك اين دو رويكرد است و از جمله وجوه تمايز اين دو رويكرد اين است كه ملاصدرا عقل را بدون اتكاي بر معارف وحياني و اشراقات عرفاني در دستيابي به معارف حقه ناتوان مي¬داند اما در برنامه¬ي فلسفه براي كودكان عقل موجودي مستقل در تشخيص و ارزيابي لحاظ شده است.