پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

معناشناسي بخشي اززبان شناسي امروزي است، و كار آن مطالعه و بررسي شرايط توليد معناست. و در حقيقت مطالعهاي تحليلي درباره ي كلمات كليدي زبان است به منظور آن كه سرانجام، جهان بيني قومي شناخته شود كه آن زبان را نه تنها هم چون وسيلهي سخن گفتن و انديشيدن، بلكه مهم تر از آن هم چون وسيله اي براي تصور كردن و تفسير كردن جهاني كه آن قوم را احاطه كرده است به كار مي برد. با توجه به اينكه ميان نظام معنايي و محيط فرهنگي اهل آن زبان ارتباط مستقيمي وجود دارد، براي رسيدن به پرسش اصلي اين پژوهش،كه عبارت است ازاينكه كه ازنظر دانش معناشناسي كبر چگونه معنا ميشود، لذا در گام نخست تحليل صرفي و اشتقاقي واژه كبر در عصر جاهلي مورد توجه قرار گرفته و جهانبيني و فرهنگ قومي اين واژه در عصر جاهلي بررسي ميشود. نتيجهي بررسي معناشناسي واژگاني كبربا توجه به معناي اساسي و بامطالعهي فرهنگ قومي عرب جاهلي در پيش از اسلام اين است كه اين واژ قبل از اسلام نيز به كار برده مي شده و معناي اصلي واژه كبر و ديگر واژههاي مترادف آن، به معناي عظمت و بزرگي است و تطورات معنايي نداشته است. در گام دوم ميدانهاي معناشناسي واژهها و عبارتهاي هممعنا مترادف، واژهها و عبارتهاي متضاد، واژهها و عبارتهاي مرتبط ازلحاظ فعاليت و انفعال و واژههاي ملازم با كبر خدا و انسان در قرآن، چگونگي گستردگي آيات در اين ميدان را بيان ميكند. وسپس در گام سوم كه مطالعات متني كبر در قرآن ميباشد، بوسيله تحليل معنايي و تشكيل دادن شبكه معنايي اين واژه، به معنايي براي كبر در قرآن ميرسيم كه عبارت است: غرور و بي نيازي نسبت به خداوند و نداشتن ايمان به اوو آخرت با عث انكار آيات الهي شده و در نتيجه خود محوري را در شخص پرورانده وزمينه بوجود آمدن بخل و فخر و فرح و سيطره بر ديگران مي شود و ذلت نفس را به دنبال آورده ودر نهايت باعث بوجود آمدن كبر در انسان گرديده و همچنين اعتقاد به معز و مذل بودن پروردگار، پرهيز از تكبرو خضوع و خشوع در برابر الله و ديگر موارد همه زيرمجموعه بندگي انسان است وجهان بيني كبرالهي در قرآن را ترسيم ميكند.