پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده قرآن كريم به عنوان معجزه پيامبر اكرم «صلي الله عليه و آله» از جنبههاي گوناگون داراي اعجاز است. از جمله جنبههاي اعجاز آميز قرآن، آرايههاي بلاغي است كه در فهم آيات قرآن ضروري است. بلاغت به معناي مطابقت سخن با مقتضاي حال مخاطب همراه با فصيح بودن مفرداتش ميباشد. با نگاهي به كتب تفسيري و ادبي فهميده ميشود كه همهي مفسران و اديبان به جايگاه اين علم در كتب خود توجه نداشتهاند، اما برخي مفسران در تفسير آيات نوراني از اين علم بهره بردهاند. از جمله علامه طباطبايي (ره) در تفسير الميزان به خوبي از اين علم بهرهگرفته و نكات ادبي و تفسيري را استخراج نموده است. و در بسياري از موارد از طريق مباحث بلاغي به شبهات پاسخ دادهاند، و همين امر اهميت و ارزش بلاغت كاربردي را در تفسير بيش از پيش روشن ميكند. اين پژوهش كه به روش توصيفي- تبييني صورت گرفته با استفاده از منابع معتبر بلاغي آرايههاي ادبي و صنايع بلاغي سورههاي مباركه سبا، فاطر و يس را كه علامه در تفسير الميزان ذيل آيات آن از نكتههاي بلاغي استفاده كرده استخراج نموده است. از جمله نتايجي كه با بررسيهاي انجام شده بدست آمده اين بوده كه، شواهدي براي آرايههاي ادبي علم معاني كه عبارتاند از: معاني خبر و انشاء، احوال مسند و مسنداليه، اطلاق و تقييد، احوال متعلقات فعل، قصر، وصل و فصل، ايجاز و اطناب در سورههاي سبا، فاطر و يس وجود دارد. همچنين شواهدي براي آرايههاي ادبي علم بيان كه عبارتاند از: تشبيه، مجاز، استعاره و كنايه در سورههاي مذكور وجود دارد.