پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده يكي از شاخه هاي مهم زبان شناسي، علم معناشناسي است كه با استفاده از اين علم ميتوان به معناي صحيح و دقيق كلمه و مقصود اصلي گوينده دست يافت و از آن جايي كه قرآن به عنوان يك متن والا از سطوح معنايي بي نظيري بر خوردار است، لذا استفاده از اين روش در شرح آيات و لغات آن ميتواند عمق معناي واژگان قرآن را روشن ساخته و بيان كننده معناي آن باشد و گستردگي و نظام مند بودن آيات را تبيين نمايد. پژوهش حاضر در صدد تبيين جايگاه معنايي واژههاي كانوني تفكر، به شيوه معناشناسي است و به منظور ترسيم معني واژه در قرآن كريم لازم است كه در سه حيطه معناشناسي واژگاني، ميدانهاي معناشناسي و مطالعات متني انجام گيرد در حيطه بررسي واژگاني تفكر، معناي اساسي بدست آمده، و با مطالعه و بررسي جهانبيني و فرهنگ قومي عرب جاهلي در قبل از اسلام نيز واژه تفكر و واژههاي مترادف نسبي آن به همان معناي اساسي تأمل، انديشيدن و بررسي كردن آمده است و همچنين گستردگي ميدان معناشناسي تفكر در قرآن و نيز چگونگي گستردگي آيات در اين ميدان از بررسي واژهها و عبارتهاي مترادف و متضاد، واژهها و عبارتهاي مرتبط از لحاظ فعاليت و انفعال بدست ميآيد بر اساس اين روش، با مطالعات متني واژه تفكر و كشف واژههاي كليدي و كانوني و جهانبيني تفكر ميتوان به تعريف معناشناسانه تفكر كه همان«خداشناسي»، «اجابت كردن دعوت پيامبران»، «هدايت به توحيد»، «علم ومعرفت»، «سير و سياحت»، «خلقت انسان و ساير موجودات»، «شنيدن سخنان عبرت آميزوقصه»، «تعصب»، «هواپرستي»، «غفلت»، كه در واقع ثمره و نتيجهي تفكر ميباشند دست يافت همچنين گستردگي ميدان معناشناسي تفكر در قرآن و نيز چگونگي گستردگي آيات در اين ميدان از بررسي واژههاي مترادف مانند «دبر، يقن، فقه، شعر، ذكر، عقل، فهم، علم، نظر، عرف» و واژههاي متضاد مانند «غفلت، نسي، جهل، ظن» و واژهها و عبارتهاي مرتبط از لحاظ فعاليت مانند «عربيّت قرآن، سيروسياحت، خلقت انسان و ساير موجودات، قيام خالصانه، نزول قرآن، تبيين آيات الهي، تبيين احكام الهي، مثال، علم و معرفت، و قصهها» و واژههاي منفعل مانند «هدايت به توحيد، خداشناسي، عمل به سخن، عبرت گرفتن، معاد شناسي، ابزار شناسايي، بهرهمندي از آيات، خشوع در برابر قرآن، شرط دخول در جهنم (عدم تعقل)، رعايت ادب، رهايي از شيطان» به دست ميآيد.