پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

ارث بردن زمين مسأله ديني است كه از تعاليم وحي نشأت گرفته و به آينده روشن اميد ميدهد. از آنجا كه جهان براي افراد شايسته و پاك آفريده شده، سرانجام از دست غاصبان بيرون آمده و در اختيار شايستگان قرار ميگيرد. در قرآن كريم آياتي وجود دارد كه درباره همين مسأله و از وراثت زمين سخن ميگويند؛ اين آيات: آيه 105 انبياء، 128 اعراف، 55 نور و 5 قصص است نوشتار حاضر در پي پاسخ به اين سؤال است كه وارثان زمين چه كساني هستند طبق آيات وراثت، وارثان: صالحان، عابدان، مؤمنان و مستضعفان هستند. با بررسي آيه105انبياء اشتراكات و افتراقات مفسران فريقين در مورد صالحان در چند ديدگاه ديده مي شود. عموم مؤمنان و صالحان، حضرت محمد و امت ايشان، اهل بيت ، بني اسرائيل، امام زمان و يارانش. كه دو مصداق آخر از مفسران شيعه نقل شده و در بين مفسران اهل سنت يافت نشد. با بررسي آيه128 اعراف اختلاف مفسران در مورد عابدان در چند نظر ديده ميشود گروهي بني اسرائيل، عموم عابدان و گروه ديگر امام زمان را مصداق عابدان دانستهاند با بررسي آيه55 نور اختلاف مفسران در مورد مصداق مؤمنان در چند مورد نشان داده شده است عدهاي بر اين باورند كه مراد امت پيامبر است؛ عدهاي اهل بيت، عدهاي امام زمان و عدهاي خلفاي راشدين را مصداق مؤمنان دانستهاند. با بررسي آيه 5قصص اختلافات مفسران در مورد مستضعفان به اين صورت است كه عدهاي از مفسران بني اسرائيل، عموم مستضعفان، اهل بيت و گروه ديگر امام زمان را مصداق مستضعفان دانستهاند و اهل سنت به همان مورد نزول بسنده كردهاند. به طور كلي ميتوان گفت اينها يك مصداق كلي با نامهاي متفاوت هستند به جز ديدگاهي كه مصداق مؤمنان را خلفاي راشدين ميداند. مصداق بودن خلفاي راشدين در آيه شريفه بين مفسران اختلاف چشمگيري است كه اكثر مفسران اهل سنت اين ديدگاه را بيان كردهاند. و از نظر شيعه تحقق وعده نسبت به خلفاي سه گانه مردود است. بنابراين تفسيرهاي گوناگون، محدود كننده عموميت نيست پس در هر زماني كه بندگان صالح قيام كنند وارث زمين ميشوند.