پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از مفاهيم مهم ديني ، تكليف است. در علوم اسلامي از دو منظر ،تكليف مورد توجه قرارميگيرد : يكي ازمنظر كلام كه خارج ازبحث اين نوشتار است وديگري از منظر فقهي و به تبع فقه از منظر اصولي ، كه در علم اصول به ماهيت تكليف و شرايط آن توجه شده است .اصوليون مواردي را براي شرايط تكليف برشمرده اند كه يكي از آنها كه محل اختلاف است قدرت مي باشد؛ شرطيت قدرت در تكليف يكي از مسائل پرثمره در علم اصول است .تمامي مسائل مربوط به تزاحم و ترتب مبتني بر پذيرش اين قول يا رد شرطيت قدرت در تكليف است .همچنين در مباحث ديگري از قبيل علم اجمالي ، برائت ، اجتماع امرو نهي و...ثمراتي برآن مترتب است .همانطور كه در برخي از كتب اصولي آمده برخي از علما براي صدور حكم شارع چهار مرحله قائل شده اندكه شامل اقتضا يا ملاك ، جعل يا انشاء ، فعليت و تنجز مي باشد و تمامي علما پذيرفته اند كه احكام در مرحله تنجز مشروط به قدرت هستند و فردعاجز مورد عقاب شارع قرار نمي گيرد. اما اصل بحث در تطبيق نظر حضرت امام (ره) وشهيد صدر (ره) مي باشدكه اين نوشتار به صورت توصيفي جمع آوري شده كه طبق نظر اين دوبزرگوار شرطيت قدرت شامل مرحله فعليت نيز مي شود يا خير و اگر مرحله فعليت مشروط به قدرت است آيا دلايل قابل توجهي براي اثبات اين مساله وجود دارد ياخير؛ و در ادامه به بيان اشتراكات و افتراقات دو نظريه پرداخته شده است . مقالات و رسائل متعددي درباره شروط تكليف گردآوري شده است ، اما با توجه به اهميت بحث شروط تكليف به ويژه ابهامي كه در مسأله شرطيت قدرت وجود دارد ، لازم است شرطيت قدرت به صورت رساله اي جداگانه مورد بررسي قرار گيرد زيرا در مسائل مهمي همچون ترتب ، تزاحم و... دخيل است . حضرت امام خميني (ره) و شهيد صدر دوتن از اصوليون شاخص عصر كنوني بوده كه نظرات اين دو بزرگوار تاثير بسزايي در پيشرفت علم اصول دارد .لازم است كه مسأله از نظر اين دو بزرگوار بررسي شود .