پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

موضوع پژوهش حاضر «بررسي فقهيِ حقوق شهروندي نسبت به حكومت اسلامي در ساحت حقّ حيات، حقّ هدايت و حقّ آزادي» است. منظور از حقوق شهروندي، حقوقي است كه اعضاي يك جامعهي سياسي از حيث عضويت در جامعه برخوردارند. با توجه به تلازم مفهوم حق و تكليف، اين نوشتار در صدد پاسخگويي به اين مسئله است كه از منظر فقه اماميه، حكومت اسلامي چه وظايف و تكاليفي در عرصهي حقّ حيات، حقّ هدايت و حقّ آزادي شهروندان دارد. آنچه از تحقيق و جستجو در ميان منابع ديني حاصل شد، اين است كه حكومت در عرصهي حقّ حيات شهروندان مكلّف است امنيت جان و نفوس شهروندان را تأمين كند؛ به طوري كه افراد جامعه، خوفِ از دستدادنِ سلامتي و حياتشان را نداشته و نسبت به كشته يا مجروح شدن ايمن باشند. صيانت از لوازم ضروري حيات از جمله آب، خوراك و محيط، از ديگر وظايف حكومت در اين عرصه است. فراهم كردن بسترهاي حفاظت از نسل براي تداوم حيات جامعه، از ديگر اقدامات ضروري مورد انتظار از حكومت است. در ساحت حقّ هدايت، حكومت اسلامي بايد با حفظ كرامت انساني شهروندان و تعليم و تربيت بر اساس اصول اسلامي و فراهم نمودن زمينهي دينداري در جامعه، مقدّمات هدايت شهروندان به سوي كمال انساني و آنچه ايشان را به بهشت و قرب و رضاي الهي نزديك و از جهنم و غضب الهي و ضلالت دور ميسازد، فراهم نمايد. تأمين آزادي جسماني شهروندان و ممنوعيت حبس و دستگيري ايشان، آزادي انديشه و بيان، آزادي عمل و حفاظت از حريم خصوصي آنان، از مهمترين وظايف حكومت در عرصهي حقّ آزادي است. تأكيد بر جامعيّت دين و نقش ابزاري حكومت اسلامي در راستاي تحقّق اهداف شريعت، از نكات برجستهاي است كه اين پژوهش به دلالت التزامي به آن اشاره دارد.