پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تفسير علمي قرآن يك پديده قابل توجه در عصر حاضر است. تفسير علمى همان توضيح دادن آيات قرآن، بهوسيله علوم تجربى است، علومي كه با شيوه آزمايش و خطا، نظريات و قوانين حاكم بر طبيعت را بررسي ميكند. شناخت اين شيوه تفسيري و سير تطور و سابقه تاريخي آن و ارزيابي آنچه تحت اين عنوان ارائه ميشود، از مهمترين امور تحقيقاتي در رشته علوم قرآني است. طرفداران اين گرايش بنا بر اهدافي دو طريقه اعتدال و افراط را در پيشگرفته اند؛ در دوره معاصر براثر پيشرفت علوم، پيدايش مكاتب جديد اجتماعي و مبارزات ضد استعماري، نگرش علمي به قرآن كريم دستخوش تحولات چشمگيري شده است و بسياري از انديشمندان اسلامي به انگيزه پاسداري از حريم قرآن و رفع شبهه ي «نزاع علم و دين»، به اين رويكرد تفسيري علاقهمند شده و آن را توسعه بخشيده اند. مخالفان تفسير علمي نيز با تأكيد بر نقش هدايتي قرآن، توقع بيان مسائل علمي از قرآن را نامعقول دانسته لذا از دخيل نمودن علوم طبيعي در تفسير، نهي نموده اند؛ مانند هر تلاش علمي ديگر در اين حوزه امتيازات و آفاتي وجود دارد كه لازم است موردبررسي قرار بگيرد، لذا در پي آن هستيم تا پيامدهاي منفي اين گرايش تفسيري را در چهار حوزه: پيامدهاي مبنايي، روشي، محتوايي و غايي بررسي نماييم. پيامدهاي مبنايي به علت اشتباه مبنايي مفسر و پيامدهاي روشي نتيجهي روش عملكرد و نوع تفسير مفسر و پيامدهاي محتوايي برخاسته از خطاي مفسر در تطبيق مباني و اصول است و پيامدهاي غايي همان پيامدهاي منفي اين گرايش تفسيري است. دستاوردهاي مثبت گرايش علمي، قابلطبقهبندي در دو بخش است: بخش اول، دستاوردهاي شناختي يا معرفتي تفسير علمي و بخش دوم دستاوردهاي فراشناختي يا فرا معرفتي است. تصحيح برداشتهاي گذشتگان، تعميق فهم از قرآن و...كه وجه ديگري از اعجاز قرآن است و دستاورد فرا معرفتي يا فراشناختي مثبت برخاسته از آن تقويت ايمان و اعتمادبه نفس مسلمانان است.