پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

معرفت از مهم ترين اركان در تعيين هويت انسان و شكل گيري فرد و اجتماع است كه از جنبه هاي مختلف مورد پژوهش قرار مي گيرد. موضوع تأثير عوامل غير معرفتي بر معرفت از بحث هاي مورد توجه و تأكيد و نقد دهه هاي اخير است. دانستن ديدگاه علامه طباطبايي به عنوان انديشمندي كه در اين حوزه نوآوري هايي داشته اند قابل توجه است. نوشتار پيش رو به برشماري و تحليل تأثير مهم ترين عوامل غير معرفتي بر معرفت از ديدگاه علامه تمركز مي كند و بر اساس طرح چهارگانه ارتباط انسان با خود، خدا، ديگران و طبيعت به دسته بندي عوامل در قالب فصول عوامل فردي (نفساني و جسماني)، عوامل محيطي( انساني و طبيعي) و عوامل غيبي مي پردازد. آنگاه به تبيين مكانيسم تأثير بر اساس نفس شناسي علامه مي پردازد و با مستنداتي بدست مي آيد كه تأثير اين عوامل به نحو اقتضاء است و باعث سلب اختيار از انسان نمي شود. اين عوامل به نحو تشكيكي بر معرفت هايي كه به منافع انسان نزديك تر است تأثير بيشتري دارد. در بررسي عوامل اجتماعي با توجه به نقش اعتباريات در معرفت شناسي اجتماعي، علامه قائل به تأثير گذاري اجتماع در اعتباريات مخصوصاً در مفاهيم اعتباري پس از اجتماع هستند و هر چه به معرفت هاي حقيقي نزديك تر مي شود اين تأثير گذاري كمتر مي گردد. علامه با طرح معرفت فطري عقلاني، عمل صالح و ايجاد شرايط اجتماعي مناسب به مديريت اين آثار اشاره دارد. اين پژوهش با مراجعه به آثار مكتوب و دلالت يابي به روش تحليل محتوا در پي استنباط نظام معرفتي علامه برآمده است