پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

بررسي انديشه¬هاي اخلاقي دانشمندان اسلامي يكي از اقدامات مهم در زمينه سازماندهي نظام اخلاق اسلامي است. انديشمندان اخلاقي در هر عصري نقشي عمده در شكلگيري اخلاقنويسي داشتهاند. از ميان اين انديشمندان فارابي متفكرو حكيم بزرگ اسلامي است كه برخي او را برترين فيلسوف شيعه همه اعصار دانسته¬اند. وي بر علوم مختلفي از جمله فلسفه، كلام، حكمت، موسيقي، رياضي، اخلاق و طب تسلط داشته و آثار ارزشمندي در رشتههاي مختلف از خود بر جا گذاشته است. به دليل ابداع نظريه¬هايي در علم منطق، فلسفه، شناخت شناسي، سياست، اخلاق و ديگر علوم رايج آن زمان به معلم ثاني مشهور شد. عليرغم اينكه معلم ثاني مفسر ديدگاه ارسطو و افلاطون بوده و كوشيده است ميان اين دو ديدگاه هماهنگي ايجاد كند، اما با رد نظريه تجربه گرايانه¬ي اين دو فيلسوف، بر يگانگي و يكتايي اخلاق و سياست حكم رانده است. هيچ اثر مستقلي از اين متفكر اسلامي در باب اخلاق به سبك ارسطويي افلاطوني به چشم نمي خورد، بلكه همه جا گزاره¬ها و آموزههاي اخلاقي در كنار انديشه¬هاي اجتماعي و آراي سياسي وي آمده است. كتاب فصول منتزعه (فصول المدني) با رويكرد فلسفي از مهم¬ترين و جامع¬ترين آثار اخلاقي وي است كه متأسفانه هيچ تبويب و ساختار مشخصي ندارد. فارابي مباحث خود را بر پايه منطق پايه-گذاري كرده¬است. بر اين اساس انديشه اخلاقي او رنگ و بوي عقلي و فلسفي دارد و تا حدود زيادي از انسجام دروني عناصر و مؤلفه¬هايش برخوردار بوده و هماهنگ با متون دين است. در اين پايان¬نامه انديشه¬هاي اخلاقي فارابي بررسي مي شود.