پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده اسرائيليات از قديميترين موضوعاتي به شمار ميرود كه در فرهنگ اسلامي بدان توجه شده است و به هر نوع روايت و حكايتي كه از منابع غير اسلامي وارد قلمرو فرهنگ اسلامي ميگردد، اطلاق ميشود. اين جعليات خرافي از همان سالهاي صدر اسلام و در حدفاصل بين وفات پيامبر (صليالله عليه و آله و سلم) و عصر تابعين وارد حوزه تفسير قرآن شد. بدون ترديد شناخت عوامل و زمينههاي ظهور و بروز اسرائيليات و ميدان يافتن مروجان آن از اهميت و ويژگي خاصي برخوردار است. به همين منظور براي جريان¬شناسي ورود اسرائيليات به تفسير در يك دستهبندي جامع و متفاوت ميتوان چهار زمينه اصلي علمي، اجتماعي، اخلاقي- فرهنگي و سياسي را در نظر گرفت. يهوديان بهواسطه سيطره علمي بر اعراب و اشتراكاتي كه بين متون دو دين وجود داشت و اينكه قصص در قرآن به اجمال آمده بود عليرغم اينكه سالها سابقه همزيستي با اعراب را داشتند و حتي پس از ظهور اسلام عدهاي از آنها نيز مسلمان شدند ولي همچنان نسبت به اسلام، بغض و نفرتي عميق داشتند، اما متأسفانه با خوشبيني راويان نسبت به اهل كتاب و تأثيرپذيري خلفا از آنها ضمن همكاري جدي آنها با معاويه، ميتوان يهوديان را به عنوان يكي از مهمترين عواملي كه در زمينهسازي ورود اسرائيليات در ميان مسلمانان نقش اساسي داشته¬اند، معرفي كرد. در ارتباط با شناخت پديدآورندگان و مروجان اصلي اسرائيليات بايد گفت كه روايات اسرائيلى به طور عمده، ساخته دست دو گروه بود كه گروه اول، افراد نومسلمان از اهل كتاب و گروه دوم، مسلمانان بيبصيرت، سادهلوح و كارگزار صاحبان قدرت را شامل ميشد. در اين پاياننامه به معرفي معروفترين اين چهرهها از هر دو گروه پرداختهشده، افرادي چون عبدالله بن سلام، كعب الاحبار، وهب بن منبه، محمد بن كعب قرظي و ابوهريره ... و از ابن عباس كه درباره او اختلافنظر است دفاع شده است. كليدواژه: جريان، اسرائيليات، تفسير، شخصيتهاي مؤثر.