پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

تنقيح مناط قاعده اي عقلي واصولي است كه دراستنباط مصاديق وشاخصه هاي مباحث فقهي كاربرد گسترده اي دارد ،گر چه در مباحث غيرعبادي ومعاملات نمود بيشتري دارد اما در مباحث عبادي نيز مطرح مي شود،اساس استفاده ازتنقيح مناط به كتب اهل سنت باز مي گردد.دراين پژوهش ازروش جمع آوري اسنادي نوشتاري (كتابخانه اي) وروش پردازش مطالب آميزه اي تلفيقي واز نوع پردازش اطلاعات توصيفي تحليلي استفاده شده است ونوع تحقيق به ديده هدف ، بنيادي مي باشد.اين پژوهش شامل سه فصل است كه درفصل اول مقدمتاً به مبحث مفهوم شناسي واژگان پركاربرد وسپس به گونه شناسي قاعده وتفاوت آن با اصطلاحات مشابه آن همچون استحسان ،قياس و...وسپس در فصل دوم به طرح و بررسي نظريات علماي شيعه وسني در موضوعات ملاكات احكام، گستره ي عمل به اين قاعده و وجه حجيت آن پرداخته ميشود .همه فقهاي فريقين حجيت تنقيح مناط ظني را مردود ميدانند اما در رابطه با تنقيح مناط يقيني اتفاق علما برحجيت وكارايي آن است. تنقيح مناط با قياس تفاوتهاي بنيادي دارد ومورد تاييد علماي شيعه ميباشد.در اين تحقيق نتيجتا در فصل سوم به ميزان كاركرد قاعده درفقه عبادي پرداخته شده است وچنين به دست آمد كه علماي فقهي واصولي هم در مقدمات واجب همچون طهارت واستطاعت حج وهم در خود واجب مانند صوم ، صلاه ، حج ، زكات ، خمس و....وهم در مستحب همچون اعتكاف از قاعده مزبور استفاده كرده اند كه به صورت كلي مي توان گفت تنقيح مناط يقيني به عنوان قاعده اي اصولي مورد تاييد وكاربرد علما وفقها مي باشد و در اكثريت مباحث فقه عبادي مورد استفاده قرار گرفته است