پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

يكي از آيات قرآن كه مورد توجه بسياري در موضوع حقوق خانواده و مديريت آن قرار گرفته، آيه 34 از سوره نساء است. برخي از مفسران به عموميت الفاظ مطرح شده در آيه استناد كرده، قواميت مرد بر زن را به صورت مطلق دانسته اند. گروهي با توجه به سياق آيات قبل و بعد و صدر و ذيل آيه، معتقد به برتري علي الاطلاق مردان نميباشند بلكه احكام موجود در آيه را در جهت حفظ كيان خانواده دانسته اند. پيرامون مفهوم واژه قواميت سه ديدگاه وجود دارد:-قواميت مرد به معناي سلطنت-قواميت مرد به معناي رياست-قواميت مرد به معناي مسئوليت با نگرش عميق و دقيق در ژرفاي سه ديدگاه روشن مي شود ديدگاه سوم كه قواميت مرد را به مفهوم مسئوليت او در نهاد خانواده تلقي مينمايد، صحيحتر و رساتر است. در مقابل دو ديدگاه پيشين، عدهاي از انديشمندان و پژوهشگران، بي آن كه حتي كوچكترين اشارهاي به مزيت و فضيلت مرد بر زن داشته باشند، با صراحت قواميت مرد را به مفهوم مسئوليت او دانسته اند . اين پاياننامه ضمن بررسي سير تاريخي نظريات مفسران پيرامون مفهوم واژه قوامون در اين آيه و با توجه به استدلال ذيل، به نظريه سوم رسيده است: در زبان عربي، نظامدادن را قيام و نظامدهنده را قوام، قيم و قائم بالامر مي نامند و قرآن واژه قوامون را به كار برده تا بيان دارد كه تنظيم امور زنان به گونهاي مستمر بر عهده مردان است. بهعبارت رساتر، در رأس خانواده اسلامي مرد قرار دارد و قواميت او در اين جايگاه به معني مراقبت و حفظ و حراست شايسته از زنان است و اين قواميت به جهت برتري مردان بر زنان نيست، بلكه به جهت اين است كه مرد نسبت به زن مسئوليت دارد و از آنجا كه مسئوليتهاي اداري موجود در نهاد خانواده قابل شمارش نيست، در اين مسئوليتها رياست از آن مرد است، اما اين قواميت و رياست يك تكليف است نه امتياز و هزينه و بهره. قواميت مرد بر زن اگرچه نسبت به مسئوليت و مديريت او بر خانواده ميباشد، اما اين عنوان، مقامي براي تثبيت و مصلحت خانواده است. و براي مرد مسئوليتي تكليفآفرين محسوب ميشود. قرآن كريم به دلايلي كه در ادامه آيه بيان مي دارد، مرد را مناسب ترين فرد براي به عهده گرفتن اين مسئوليت ميداند.