پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

انسان موضوع اقتصاد است. درهر مكتبي، انسان با توجه به جهان بيني و انسان شناختي همان مكتب تعريف مي گردد. تمايز در مباني و شناخت، تأثير مستقيم در ويژگيهاي رفتار اقتصادي بر جاي مي گذارد، به گونه اي كه دو سبك متمايز از رفتار در حوزه جامعه قرآني و ساير مكاتب اقتصادي شكل مي گيرد. از اين رو گردآورنده در اين نوشتار تلاش دارد، ويژگيهاي رفتار انسان اقتصادي در اسلام را در ضمن مباني ديگر مكاتب اقتصادي تبيين نمايد تا بدين وسيله در ضرورت طرح چنين بحثي در اقتصاد اسلامي ترديدي حاصل نشود و نتايج حاصله از بحث به صورت ارزشها و ضدارزشهاي رفتاري، به كار گرفته شود. بر اين اساس، انسان در نظام اقتصادي قرآن محور، با پذيرش ربوبيت و حاكميت الهي شناخت صحيح از ساحت هاي مادي و معنوي خويش، رفتاري را برمي گزيند كه شايستگي شأن خليفة اللهي او باشد و نتيجه آن ويژگي هايي همچون اعتدال و ميانه روي در امور، مسئوليت الهي، پرهيز از حرص و كثرت طلبي و نزديك شدن هرچه بيشتر به كمال قرب الهي است. اين در حالي است كه انسان اقتصادي در حوزه ساير مكاتب اقتصادي با تكيه بر جهان بيني دئيسم و اتكاء به خرد انساني به جاي وحي، نفي ارتباط خدا با عالم طبيعت پس از خلقت، جدا شدن انسان از آموزه هاي انسان ساز اديان الهي و جدايي اقتصاد از ارزشهاي اخلاقي، هدف از فعاليتهاي اقتصادي خود را دست يابي به حداكثر سود و منفعت طلبي شخصي در سايه عقلانيت ابزاري مي داند و مطلوب نهايي خويش را در كسب لذت هرچه بيشتر و ارضاي خواسته هاي مادي خود مي داند.