پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده زبان شناسي، مطالعه‌ي علمي زبان است و معناشناسي به عنوان بخشي از زبان شناسي امروزي(توصيفي و ساخت گرا)، به دنبال كشف معنايي است كه در پس لايه هاي متن ذخيره شده؛ از طرف ديگر براي رسيدن به تفسيري درخور از مراد خداي حكيم، واژگان قرآني از اهمّيت ويژه اي برخوردارند كه ره يابي به عمق معناي اين واژگان، روشي مطمئن و استوار براي شرح آيات است. پژوهش حاضر در صدد تبيين جايگاه معنايي واژه‌ي كانوني كفر به شيوه‌ي معناشناسي مكتب بن با الهام از روش ايزوتسو است.براي پاسخ به سؤال اصليِ «واژه ي كفر در علم معناشناسي چگونه معنا و تفسير مي شود؟»، لازم است معناشناسي بر اساس سه مرحله (معناشناسي واژگاني، ميدان هاي معناشناسي، مطالعات متني) انجام گيرد. معناي اصلي واژه‌ي كفر ، «پوشاندن و پنهان كردن » است در دورة جاهلي مفاهيم ديگري از قبيل ابر، تيرگي شب و نهر و ... براي آن وجود داشته است. ؛ اما در متن قرآن كريم و ادبيات ديني اين معني ديگر به چشم نمي خورد واژه كفر ، دچار تحول صرفي و اشتقاقي و توسيع معنايي شده است و با حفظ معناي پوشاندن و پنهان كردن ، معناي رد و انكار و مخالفت مي دهد كه اگر در مقابل نعمت قرار گيرد ، معناي انكار نعمت مي دهد كه همان ناسپاسي و ناشكري است و اگر در برابر حق ( خدا ، و شريعت و پيامبر (صلي الله و عليه و آله ) و ... ) قرار گيرد معناي رد و انكار و نپذيرفتن و عدم اعتقاد به آنها را مي دهد كه ضد ايمان و اسلام است . در گام دوّم ميدان‌هاي معناشناسي(واژه‌ها و عبارات مترادف، واژه‌ها و عبارات متضاد، واژه‌ها و عبارات مرتبط از لحاظ فعّاليّت و انفعال و واژه هاي ملازم) كفر در قرآن، گستردگي ميدان معناشناسي كفر در قرآن و چگونگي گستردگي آيات در اين ميدان را بيان مي‌كند. در گام سوّم، مطالعات متني كفر ، به تعريف كفر ، واژه‌هاي كليدي و كانوني و جهان بيني كفر بر اساس روش معناشناسانه، صورت مي‌گيرد؛ بر اين اساس تعريف كفر از ديدگاه معناشناسانه عبارت است از: « جحد و رد و انكار، عدم اعتقاد و ايمان ، عدم تصديق حق ، كه با شريك و همتا قرار دان براي خدا ، نفاق ، استكبار ، ظلم، كذب همراه مي باشد »