پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

اوقات شرعي اصطلاحي شناخته شده براي اوقات نماز هاي واجب است كه محاسبه ي آن بر اساس وضعيّت ظاهري خورشيد، صورت مي گيرد در محاسبه ي اوقات شرعي، بيشترين خطا مربوط به تعيين ابتداي وقت نماز صبح است زيرا توصيف هاي گوناگون از طلوع فجر در روايات، ابهاماتي را در تشخيص مفهوم و تعيين مصداق آن به وجود آورده است. اوّلين روشنايي گسترده شده در افق شرقي كه موجب آشكار شدن خط سفيد روز از خط سياه شب مي گردد، به تصريح قرآن كريم، فجرصادق ناميده شده است كه به اجماع فقهاء ابتداي وقت نماز صبح است. تعيين وقت نماز صبح در شب هاي مهتابي كه در مقايسه با ديگر شب ها به خاطر وجود نور ماه، روشن‏تر هستند به گونه‏اي كه تابش نور ماه، مانع رؤيت فجر صادق در اوّل وقت طلوع آن مي‏گردد، سبب رؤيت سپيده، با كمي تأخير مي شود و بدين جهت درقول فقهاء اختلافاتي را به وجود آورده است . برخي از فقهاء قائل به تأخير نماز صبح به دليل اشتراط تبيّن فعلي فجر شده اند و عدّه ي كثيري از فقهاء تبيّن تقديري را كافي مي شمارند به اين معنا كه اگر از هر راهي گرچه از غير مشاهده ي حسّي به وجود فجر يقين پيدا كنيم؛ حكم وجوب نماز صبح بر آن مترتّب خواهد شد. در اين پژوهش، مستندات و دلايل اقوال فقهاء با كمك آيات و روايات، اقوال فقهاي متقدّم و متأخّر و قواعد اصولي، مورد تبيين و تحليل قرارگرفته است كه موجب اثبات كفايت تبيّن تقديري شده است. در فرض اجمال دلايل لفظي و شك در وجوب تأخير نماز در شب هاي مهتابي، با اجراي اصول عمليّه حكم به استصحاب و برائت يا احتياط داده شده است . شيوه تحقيق با روش توصيفي – تحليلي است كه جمع آوري اطلّاعات بر اساس اسناد ومدارك معتبر از طريق منابع كتابخانه اي تنظيم گرديده است.