پایگاه معاونت پژوهش حوزه های علمیه خواهران سراسر کشور

چكيده: اين رساله به بررسي و تحليل شأن حكايت علم از واقع و مطابقت آن با واقع از منظر انديشۀ نوصدرايي مكتب قم پرداخته است. بعد از بيان كليات مفاهيم، در يك قسمت به بررسي و تحليل شأن حكايت علم از واقع، در قالب سه ديدگاه مطرح حكايت ذاتي باب برهان، حكايت ذاتي باب ايساغوجي و حكايت شأني پرداختهشده و در قسمت ديگر مطابقت علم با واقع از منظر حكماي مشاء، حكمت متعاليه و حكماي نوصدرايي مكتب قم مطرحشده است؛ مهمترين بحثهاي مطابقت، در اين رساله در مورد تعريف، تحليل و اركان مطابقت، از منظر حكما است. مهمترين نتايج بهدستآمده اين رساله اين است كه علم حصولي داراي دو شأن حكايت علم از واقع و مطابقت آن با واقع است و اين دو شأن باهم تفاوت دارند؛ شأن حكايت علم از واقع، ناظر به حيثيت نمايشگري همۀ انواع علم حصولي (تصور و تصديق) است و بحث صدق و كذب در آن مطرح نيست، و شامل قضاياي كاذب نيز ميشود؛ يعني قضاياي كاذب هم مَحكي خود را حكايت ميكنند، ولي بحث مطابقت علم با واقع، در مورد مطابقت قضايا و تصديقات با واقع مطرح ميگردد و بحث صدق و كذب در اينجا مطرح است؛ قضيهاي صادق است كه مطابِق با واقع باشد و قضيۀ كاذب مطابقت با واقع ندارد. حكايت در تصورات و تصديقات بهصورت ذاتي و بالفعل است و ديدگاه حكايت شاني در مورد نحوۀ حكايت علم حصولي مخدوش است. بهترين تفسير در مورد علم حصولي تفسير مفهومي-حكايي است كه در آن، حكايت علم، در همۀ حقايق عالم وجودي، عدمي، ماهوي، غيرماهوي، حقيقي و اعتباري... امكانپذير است. فرايند مطابقت داراي سه ركن مطابِق، مطابَق و نسبت مطابقت است. تفسير صحيح از نسبت مطابقت زماني صورت ميگيرد كه اين مسئله ازلحاظ هستيشناسي و معرفت¬شناسي باهم بررسي شود. مطابِق در فرايند مطابقت قضايا و تصديقات ميباشد و مطابَق همان مصداق است، موطن مصداق واقع يا نفسالامر است كه وجود به معناي اخص، عدم و اعتبار را شامل ميشود. حاكي در فرايند حكايت مفهوم يا نفس فاعلشناسا بوده و محكي، معنا است.